Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KSIĘGAIRÓŻAŚWIATAIJEJMIEJSCEWHISTORII
ojedynościBoga,owielościróżnorodnychhierarchiiduchowych,onieskończonej
wielościmonadwróżnychfazachpowstawania,atakżeoistnieniupewnegoogól-
negoprawamoralnego,któremówioprzysługującejpotejipotamtejstronieodpła-
ciezato,czegoczłowiekdokonawswoimżyciu.Wewszystkimzaśpozostałym,
anawetwinterpretacjiwyszczególnionychwyżejtezogólnychmitybądźprzeczą
sobienawzajem,bądźmówiąoczymśinnym.
Jednakże,jeśliwwieluprzypadkachindywidualnośćpodmiotuwnosidowyob-
rażeńopoznawanymprzedmiocieniecoelementuobcego,nadmiernieludzkiego,to
zdrugiejstronyrównielicznesąprzypadki,kiedyjakakolwiekprawdaduchowamoże
byćodebranatylkoprzezspecyficznieukształtowanąświadomość.Indywidualność
okazujesięczynnikiem,któryniezakłócapoznania,leczwprostprzeciwnie,czyni
jerealniemożliwym.Procesteleologicznywreligijnejhistoriiludzkościzasadzałsię
poniekądwłaśnienatym,żebypoprzezoddziaływanieczynnikówhistorycznych
ibiograficznychoszlifowaćświadomośćkonkretnejjednostki,narodu,rasy,epoki
wtakisposób,bymogłaodbieraćpewneprawdy,pewnąrealnośćtransfizyczną.
Natomiastinnymindywidualnościom,narodom,rasom,epokomtakawokreślony
sposóboszlifowanaświadomośćijejdoświadczeniereligijnemogływydawaćsię
dziwne,skażoneczyteżniedojrzałe,brzemiennewewszelkiegorodzajuaberracje.
Spośródsetekmożliwychprzykładówprzytoczęnaraziejeden,aleniezwykle
wyrazisty:ideęreinkarnacji18.Głębokozakorzenionawhinduizmieibuddyzmie,
obecnawezoterycznymjudaizmie(kabała),ideataodrzucanajestprzezortodok-
syjnechrześcijaństwoiislam.Czyjednakzpowodutegobrakupowszechnościidei
możnawyciągnąćwniosek,żestanowionarasowąlubstadialnąaberracjękultu-
rowąświadomościhinduskiej?Rzeczwtym,żeprzypróbiegodzeniatezróżnych
religiinależyprzedewszystkimnauczyćsięoddzielaćto,cownichzasadnicze,od
tego,codrugorzędne,to,coogólne,odtego,cocząstkowe.uOgólność”,główny
trzondowolnejtezy,mieścisięwziarnieidei,któreprzezcałewiekicechujenad-
zwyczajnatrwałość:rzuconenaglebęróżnychśrodowiskkulturowych,rodziróżne
kiełki–różnewariantydanejtezy.Jeżeliwdziejachjestwogólejakiśteleologiczny
kierunek,topowinienonoczywiściewyrazićsięprzedewszystkimwtrwałymbyto-
waniutakichwłaśnieodpornychduchowychziarenwszerokorozpowszechnionych,
istniejącychwmilionachludzkichświadomościpodstawachidei.
ZiarnoideireinkarnacjitkwiwdoktrynieopewnymJa,któregoproceskosmicz-
negopowstawanialubdanyjegoodcinekdokonujesięnaetapachkolejnychistnień
wnaszymfizycznymświecie.Wszystkopozostałe,amianowicie:duchoweijednocześ-
niematerialnewłaściwościorazstrukturatego,ktoprzechodziprzezwcielenia,taka
18Ideareinkarnacji(tojest.metempsychozy,zgreckiegouwędrówkidusz”),wtymtakżewcielaniasięwzwierzęta,
anawetrośliny,znanawieluwczesnymreligiom,rozwiniętasięgłówniewfilozoficzno-religijnychtradycjachIndii,
wbraminizmie,buddyzmieihinduizmie;byłaznanatakżewantycznejGrecji(orfizm,pitagoreizm);wędrówkędusz
dopuszczarównieżkabała–średniowiecznareligijno-mistycznadoktrynajudaistyczna.
58
