Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kiklasycznej,irozumiemyrównieżlepiej,żeniekażdaprzemiana
zmierzadoschyłku,apojawieniesięobcychwpływówniemusiozna-
czaćdegeneracji1.Wszystkotojednaknieprzekreślaoczywiścienie-
wątpliwejprawdy,żewłaśnieGrecjaklasycznastworzyłaponadczaso-
wearcydziełastanowiącedodziśdniapodwalinynaszejkultury.
NiecopodobniemasięrzecztakżezhistoriąBibliiidziejamiIzra-
ela.Jużstarożytnyjudaizmtraktowałpismabiblijnewróżnysposób,
zależnieodczasu,zjakiegowpowszechnymprzekonaniuwyrastały.
Itak,największymautorytetemcieszyłysięzawszePięcioksiągMoj-
żeszowy(Prawo),któregoświętościniekwestionowałonigdyżadne
ugrupowanieanisekta.Samarytanienieuznawalipozanimżadnych
innychksiągbiblijnych,saduceuszemieliwątpliwościcodoProroków,
odrzucalizaśzdecydowaniePisma.TatrzeciaczęśćBibliihebrajskiej
powstałanajpóźniejiażdodecyzjipodjętychwJamniinawetfaryze-
usze2niebylipewni,jakiedzieładoniejnależą.Dlanichteżjakąś
granicęzdawałysięstanowićwystąpieniaostatnichproroków,niełatwe
zresztądoumieszczeniawczasie.Kiedyprorocymilkną,niebosię
zamyka...Toprzyczyniłosięnajprawdopodobniejrównieżdoodrzu-
ceniaksiągwtórokanonicznych,którewszystkiepowstaływtympóź-
nymokresie(KsięgęDanielaocaliłoimięjejbohatera,żyjącegopo-
dobnowVIw.,autorzaśKoheletasamutożsamiałsięzSalomonem,
ztymżekrólemwiązanoteżPieśńnadpieśniami).
JeślidlawszystkichŻydównajświętszączęściąBibliipozostawał
zawszePięcioksiągMojżeszowy(Prawo),todlachrześcijanodpocząt-
kunajważniejszebyłyteksięgi,wktórychodnajdywalionizapowiedzi
Mesjasza-Chrystusa.Wkażdymrazie,takjedni,jakidrudzy,najmniej
uwagipoświęcalipóźniejszymPismom.Awczasachjużnowożytnych
(XIXipierwszedziesięcioleciaXXw.)tęsamątendencjępogłębiało
dodatkowopowszechnewnauceprzekonanie,żenależyzawszelką
cenęstaraćsiędotrzećdojakiegośstanupierwotnego,dojaknajwcze-
śniejszegostadium,botylkotammożemyznaleźćnieskażoną,czystą
Distotę”badanegoprzedmiotu,zwłaszczareligii.Kolejnewydarzenia
ipojawiającesięzregułyobcewpływymusiały,jakutrzymywano,
nieuchronniezniekształcićówpierwotnyideał.Takodczytywanorów-
nieżhistorięjahwizmu,który,idealnyinieskazitelny–jaktosobie
wyobrażano–wepocepatriarchów,naziemikananejskiejwzetknięciu
zludnościąosiadłą,apotempanowaniemczęstocałkiemnieświętych
20
