Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
królów,ulegałzkoniecznościwpływomkultówpogańskich.Interpre-
tacjętakąwydawalisiępotwierdzaćsamiprorocy,gromiącnieustannie
swoichrodaków,atakżeichwładców,zaoddawanieczciróżnymBa-
alomiAszeromczynawetcałemuDwojskuniebieskiemu”.
Dziświemy,żenaprawdęrozwójprzebiegałzgołainaczej.Nauka
doszłabowiemdowniosku,żeównieznajdującyżadnejanalogii,bez-
kompromisowymonoteizmIzraelanienarodziłsięodrazuwpełni
gotowywepocepatriarchów,leczkrystalizowałsiępowoli(głównie
dziękiprorokom),abyokrzepnąćwreszciewlatachwygnaniaiwwie-
kach,któreponimnastąpiły.Mimotodoniedawnajeszczeznacznie
więcejuwagipoświęcanoowejwyidealizowanejprzeszłościniżsame-
muwygnaniuiepocepowygnaniowej,choćwiadomojużbyłopo-
wszechnie,żewłaśniewtedyzarównoBibliahebrajska,jakiinne,
związanezniąpisma,przyjęłyswójkształtostateczny.
Wieluniehistoryków,myślącoświecieantycznym,pamiętajeszcze
możeoAleksandrzeWielkim(Dktóregoogromneimperiumrozpadło
sięwkrótcepojegośmierci”),abyzarazpotemprzenieśćsiędoRzymu
idopierozjegolegionamipowrócićnaWschódgrecki,zupełnietak,
jakbytamnicdotejporyważnegosięniedziało.Podobniewielu
chrześcijantraktujeBibliępowygnaniowąjakocoś,coDmożnasobie
darować”,abyodPięcioksięgu,ProrokówidawnychMędrcówprzejść
jaknajszybciejdoEwangeliiJezusa.Wyglądatomniejwięcejtak:
TradycjePięcioksięgu
DawniMędrcy
Prorocy
Epokapowygnaniowa
Ewangelia
Jezusa
Ajakmówifrancuskibiblista,ClaudeTassin3,któremutenina-
stępnyschematzawdzięczam,jesttoujęciecałkowiciebłędne.Nie
potrafimyzrozumiećJezusaaniJegouczniów,jeślibędziemychcieli
ignorowaćhistorycznedziedzictwo,jakieprzekazałyimwcześniejsze
pokolenia,atymsamymniezrozumiemyteżanijudaizmu,aniwspół-
czesnegochrześcijaństwa.
Właśniewtejepoce,popowrociezwygnania,pismastarychpro-
rokównabierałynowegosensu,literaturamądrościowarozrastałasię
ibogaciła,właśniewtedy,ciągledotądpłynne,tradycjePięcioksięgu
stałysięwreszciesamymPięcioksięgiem–hebrajskąTorą,adawne
21
