Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
im,żejestdlanichsamychkorzystne,byzrobilito,czegoodnichżąda.
Każdy,ktoproponujedrugiemujakiśinteres,postępujewtensposób.
Dajmito,czegojachcę,aotrzymaszto,czegotychcesz:otoznaczenie
każdejtakiejpropozycjiisposób,wjakiotrzymujemynawzajemodsie-
bienajwiększączęśćusług,którychpotrzebujemy”15.
Człowiek,chcącuzyskaćjakieśdobro,musiukazaćdrugiejosobie,
jakąkorzyśćosiągnieonazudzieleniapomocy.Jeśliktośdecydujęsięna
wymianę,niejesttogesthumanitarności,leczdbałościowłasnyinte-
res16.Ponadtoproceswymianyjestkorzystnydlakażdejjednostkizra-
cjiposiadaniapewnychumiejętnościorazbrakuinnych.nMiędzyludź-
mi,przeciwnie[wstosunkudozwierząt–D.Sz.]najbardziejodmienne
uzdolnieniasąnawzajemużyteczne;różneproduktyposzczególnych
uzdolnień,dziękiogólnejskłonnościdohandluiwymiany,stająsięjak
gdybywspólnymzasobemdóbr,zktóregokażdyczłowiekmożenabyć
tęczęśćproduktuuzdolnieńinnychludzi,jakiejpotrzebuje”17.
Smithukazałtymsamym,żeproceswymianymiędzyposzczegól-
nymijednostkamijestmotoremnapędzającymrozwój.Towłaśnieper-
spektywakorzyścizwymianysprawia,żeegoistyczneimaksymalizujące
własnyzyskjednostkizawierajątransakcje.Ztegopowoduuwagasku-
piasięnajednostce,którajestistotąspołecznąuzależnionąoddziałania
innychludziinakierowanąnanie,ajednocześniedążydomaksyma-
lizacjizysku.Ważnejestto,żeczłowiekuSmithaniejestistotą,któ-
razawszedziałajaknzimneliczydło”18,araczejkierujesięegoizmem,
15A.Smith,op.cit...
.,t.1,s.20.
16Ibidem.
17Ibidem,t.1,s.23.
18Wtymkontekściewystępujeswoistasprzecznośćodnośniedonaturyludzkiejukaza-
nejwTeoriiuczućmoralnychatym,coSmithopisałwBogactwienarodów.Problemtenzo-
stałokreślonyprzezJosephaAloisaSchumpeteramianemdasAdamSmithproblem.Szerzej
natentematzob.G.Szulczewski,Krytykanetykiempatii”inproblemA.Smitha”wświetle
lekturyTeoriiuczućmoralnych,Prakseologia2015,nr157,s.79–93;S.Zabieglik,Etyka
życiagospodarczegowtwórczościAdamaSmitha,Annales.EtykawŻyciuGospodarczym
2006,t.9,nr1,s.115–124;R.G.Tobaden,AdamSmith’sconceptionofhumannature,
ForumforSocialEconomics1976,t.6,nr3,s.8–17.Prawdopodobnienajszerszącharakte-
rystykęmodeluhomooeconomicusmożnaodnaleźćw:J.Dzionek-Kozłowska,Modelhomo
oeconomicus.Geneza,ewolucja,wpływnarzeczywistośćgospodarczą,WydawnictwoUniwer-
sytetuŁódzkiego,Łódź2018.Interesującąinterpretacjęprzedstawiająrównież:T.Sedláček,
Ekonomiadobraizła.WposzukiwaniuistotyekonomiiodGilgameszadoWallStreet,przeł.
D.Bakalarz,WydawnictwoStudioEMKA,Warszawa2012,s.271–286;J.Chodorowski,
AdamSmith(1723–1790)ŻycieidziełoautoraBadańnadnaturąiprzyczynamibogactwa
23
