Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ALIENACJAZKULTURY1DYLEMATYINTERPRETACYJNE…
13
1zrzeszeniowy,któryposiadałustaloneformyzachowań(ryt,kult)isilne
instytucjenauczycielskie,
1państwowy,którybyłsilniezespolonyzorganizacjąpaństwa(Kościółten
miałwpływnaspołeczno-politycznykształtżycia).
DoczasówCypriana,biskupaKartaginy(IIIw.),Kościółprzekształcałsię
winstytucjęzbawczązokreślnymautorytetemprawnym.ZaczasówKonstanty-
naKościółstałsięczynnikiemintegrującymspołeczeństwonapoziomiepaństwa
ipolityki.Wszelkieherezjezyskiwałyprzeztocharakterpolityczny.Tutrzeba
pamiętać,żepolitykawkulturzegreckiejmiałauniwersalnycharakter,odnosiła
siędowszelkichzbiorowychdziałańczłowieka.
Tenmodel,choćwinnymwymiarzehistorycznym,istniałnaRusi.Kwinte-
sencjęjegotreściznajdziemywdokumentach:Stogław,Wielkieczetjemine‑
je,LatopisNikonaczyDomostroj.SocjologprotestanckiFriedrichFürstenberg
podkreśla,że:nSilnepowiązaniezinstytucjamiświeckimizawszezagrażało
wewnętrznejstrukturzeKościoła.Ascetycznewymogisekt(np.katarów)wska-
zująnaspołecznąpróżnię,którąmożnabyłozapełnićtylkouchrześcijanieniem
zachowań”3.Kutakiemuwłaśniemodelowizachowańzmierzalistaroobrzę-
dowcy,gdywładzapaństwowastawałasięinstytucjązmierzającąkulaicyzacji.
Spójnastrukturarzeczywistościzaczęłasięrozpadać.Państwobędąceodczasów
SergiuszazRadoneżaiDymitraDońskiego(XIVw.)odbiciemTrójcyŚwiętej
zaczęłorealizowaćobcewzorce,zmierzaćwkierunkupoddaniasięantychry-
stowi.TakąinterpretacjęwydarzeńzawierająsuplikiprotopopówAwwakuma
iAwramiuszadocaraAleksegoMichajłowicza,ichlistydowiernychorazpisma
diakonaFiodoraIwanowa.OdwołująsięonidolistówapostołaPawłaibudują
ideałzachowańwrzeczywistościopanowanejprzezantychrystawedługmodelu
chrześcijaństwapierwszegowieku.
Socjologiajestnaukądośćjednostronnieinterpretującązjawiskarzeczywi-
stościreligijnejinienależysięopieraćwyłącznienajejbadaniach,alewtym
przypadkumożnawykorzystaćkilkajejinteresującychspostrzeżeń.Wpływy
reformacjinakształtowaniesiętypuKościoła,wedługFürstenberga,sąprzykła-
demjegozależnościoddanegostanustrukturyspołecznej.HistoriaRosyjskiego
KościołaPrawosławnegojesttegodobitnymprzykładem.
Socjologowie,biorącpoduwagęglobalnezjawiska,twierdzą,żeindustria-
lizacjapociągnęłazasobąsilnerozwarstwieniespołeczneprowadzącdoza-
chwianiatradycjiiutratycentralnejpozycjispołeczeństwa.Państwoprzestało
utożsamiaćsięzespołeczeństwemiKościółrównieżprzestałidentyfikowaćsię
zespołeczeństwem.Przestałbyćprawdziwąwspólnotąwiernych.Rozpoczęłasię
izolacjaKościoła.Przemianywstrukturzepaństwadoprowadziłydoprzemian
wstrukturzeKościoła.
3Ibidem,s.122.
