Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ALIENACJAZKULTURY1DYLEMATYINTERPRETACYJNE…
23
społeczeństwa1szlachtą,kupiectwem,chłopstwem.Jeszczewiększaprzepaść
powstałamiędzyoświeconymielitamirosyjskimi,podążającymizamasoński-
miideami,astaroobrzędowcami.Całąówczesnąrzeczywistośćpostrzegalioni
jakogrzesznąwsensieeschatologicznym.Dlategomożnamówićoalienacji
wodniesieniudonichprzedewszystkimwsensieświadomościreligijnej.Nie-
zgodanakorzystanieznowinekcywilizacji,nieuznawaniezwierzchnościwła-
dzysątylkokonsekwencjąowejświadomości.Wtradycjiprawosławnejistnieje
przekonanie,żechrześcijaninuznajewewnętrzniereligijnycharaktergrzechu,
wierząc,żegrzechmusibyćobjawionyczłowiekowiwpostacisymbolizła.
Natomiastwludowejtradycjizłopojmowanejestjakoistniejąceobiektywnie
wbrewwolidobrego,plamiwszystkodokoła(antycznepojęciezmazy,krew
smokawOpowieścioPiotrzeiFiewronii).nPrzezpierwotnepowiązaniezzem-
stąsymbolzmazyprzygotowujeideę,żewszelkiepogwałceniawinnybyć
ukarane”29.Wodróżnieniuodtegoprawosławnerozumieniegrzechu,którewy-
wodziłosięzeschrystianizowanegokosmizmugreckiego,definiowałogojako
wprowadzeniedysharmoniidoładuBożegostworzenia.Człowiek,sambędąc
stworzeniem,niemożenaprawićjegoskutkówanizwalczyć.Konsekwencjetego
grzechu/zładotyczącałegostworzenia,dlategoniemasensuindywidualizowa-
niewiny,trzebasięsoborowoskupićnawspółpracyzBogiemjakojedynym
wybawicielem.Jeżeliświadomośćgrzechuredukujesiędowinymoralnej,to
więzyztym,cotranscendentnesącałkowiciezerwane.Dlategozprawosław-
negopunktuwidzeniaprawdziwatragicznaalienacjapoleganaoddaleniuod
Boga1stwórcybytu,nieodspołeczeństwa,czykultury.Tosamotwierdzi
Dupré:nPojęcieidoświadczeniealienacjisączęściąsamejpostawyreligijnej.
Człowiekjestsobieobcy,ponieważjestwyobcowanywobecsacrum”30.
Wprzypadkustaroobrzędowcówmamydoczynieniazbardzoskomplikowa-
nąsytuacją,bowiemprzyczynąsporubyłaliturgia,awięcprzestrzeńspotkania
człowiekazBogiem.Jeśliwięctozagadnieniemazwiązekzkulturą,towjej
metafizycznymaspekcie.
Podsumowując,należypodkreślić,żemediewiścienieułatwiainterpreta-
cyjnegozadaniakorzystaniezosiągnięćróżnychgałęzinaukhumanistycznych,
sposób,wjakiomawianesąwnichzagadnieniazwiązaneztradycjąchrześci-
jańską.Naukitenieuwzględniająspecyfikikulturyteologicznejiinterpretują
wyizolowanezjawiskazgodniezlogikąwłasnejmetodologiiuwarunkowanej
specyfikąświatopoglądowąpóźniejszychepok.Jakwynikazpowyższejanalizy,
anisocjologia,anifilozofia,aniobowiązującadoniedawnawkulturoznawstwie
semiotykaniebyływstanierzetelniezinterpretowaćzjawiskastaregoobrzę-
du,jaktouczyniłyteologiaihistoriaKościoła.Posługującsięscjentystyczną
metodologiątedziedzinynaukinieuwzględniłytakichważnychaspektówdla
29P.Ricoeur:Symbolikazła.Przeł.S.Cichowicz,M.Ochab.Warszawa1986,
s.34.
30L.Dupré:Innywymiarł,s.318.
