Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
10Wprowadzenie
(Large&Jones1999;Zantoiin.2006;Jones2016).Wstrumieniuwypowiedzi
temupunktowiodpowiadatzw.P-center,któredomyślniezlokalizowanejest
wpobliżupoczątkusamogłoski(Mortoniin.1976;Marcus1981;Scott1998;
Barbosaiin.2005;Šturm&Volín2016).Nakoniecnależypodkreślićfakt,
żezarównowprzypadkusamegopulsurytmicznego,jakiomówionegoniżej
metrum,będącaichatrybutemperiodycznośćnieimplikujeperiodycznościna
poziomieakustycznym(tj.wsygnalemowy),alemożewpływaćnapercepcję
(np.poprzezprzeniesienieregularnościczasowejpulsu/metrumnastrukturę
czasowąwypowiedzi).
Drugizkomponentów-metrum-jesttoschematneuronalno-poznawczy
(Port2003;Fabb&Halle2012;Fitch2013),którytworząpulsyrytmicznezlo-
kalizowanenawielokrotnychskalachczasowych(zob.Ghitza2011;Poeppel
2014)odpowiadającychkomponentomstrukturyprozodycznejwmowieijęzyku
(np.sylabom,stopomifrazom).Oileistotąpulsujestperiodyczność,otyle
istotąmetrumjesthierarchicznastrukturaorazsynchronizacja(lubkoordynacja)
międzypulsamiznajdującymisięnaróżnychpoziomachhierarchii(àskalach
czasowych;Port2003).Najejnajniższympoziomiepulsyzwiązanesązsylabami
(ewentualniemorami),natomiastnawyższychpoziomach-wyłączniezjednost-
kamipercepcyjnieuwydatnionymi,tj.owzględniewysokimpoziomieprominen-
cji(Liberman&Prince1977;Hayes1984,1995).Wjęzykuimowierozkład
isiłaprominencjikształtowanesąprzedewszystkimprzezczynnikistrukturalne
(m.in.pozycjęitypakcentu)orazfunkcjonalne/komunikacyjne(m.in.obecność
fokusa,ang.focus).Kwintesencjąmetrumjesttakżetzw.alternacjarytmiczna
(zob.Schmidt-Kassowiin.2015),któraoznaczanaprzemienny,regularnyrozkład
względniesilnychisłabychpulsów(prominencji),tworzącykonkretnywzorzec
metryczny,np.s-w-wlubw-s(gdziesàsilnypuls,wàsłabypuls).Tawła-
snośćmetrumumożliwiaantycypacjęmetryczną,polegającąnawspomnianym
wcześniejgenerowaniuoczekiwańodnośniedotego,jakiezdarzeniesiępojawi
ikiedy.Najnowszebadaniazwykorzystaniemmetodypotencjałówwywołanych
(ang.event-relatedpotentials,ERP)pokazują,żemetrummanietylkocharakter
neuronalno-poznawczy,aletakżejęzykowy(Schmidt-Kassow&Kotz2009;Bohn
iin.2013;Henrichiin.2014;Henrich2015ireferencjetamże).
Grupowanierytmiczne-trzecikomponentrytmu,decydujeotym,żejeston
słuchowopostrzeganyjakorozwijającasięwczasiestruktura.Grupowanieodnosi
siędoorganizacjinzdarzeń”(np.sylab,stóp)wskoordynowanezesobąwczasie
grupy,tj.jednostkirytmiczne,stanowiącepercepcyjnącałośćlubpostać(Gestalt),
zlokalizowanenaróżnychskalachczasowychitworzącehierarchicznąstrukturę
rytmiczną(Lerdahl&Jackendoff1983).Naniższympoziomiehierarchii(àkrót-
szaskalaczasowa)sylabygrupowanesąwstopylubtzw.inter-stressintervals,
anawyższym-stopygrupowanesąwefrazylubjednostkiinnegotypu,np.
