Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tabuwantropologii
1.1.JamesGeorgeFrazer
15
Analizującrytuałtabu,niesposóbpominąćtwórczościantropologa
JamesaFrazera,wszczególnościpracyporazpierwszyopublikowanej
w1890r.pt.TeGoldenBough.AStudyinMagicandReligion(Złota
gałąź.Studiazmagiiireligii).Zanimrozpocznęjednakkrótkiopisjego
dokonań,czujęsięwobowiązkuwprowadzićdrobnezastrzeżeniadoty
-
cząceogólnegocharakterujegobadań,budzącychniemałysprzeciw
współczesnegoczytelnika.Niemawątpliwości,żedziełoFrazerauka-
zujewieleintersującychrytuałów,dokładnieopisująciwyjaśniając
poszczególneelementykulturnamodległych.Niniejszyrozdziałma
jednakcharakterwyjątkowokrytyczny,bowiemwieleprawdgłoszo-
nychprzezFrazerastanowicałkowitąodwrotnośćtezbronionychwtej
książce.PodstawowyproblemFrazerależywjegoogólnympodejściu
doinności,przejawiającymsięwjasnonakreślonejróżnicypomiędzy
nami-cywilizowanymi,rozwiniętymi,wykształconymiinimi-zaco-
fanymi,prymitywnymi,niedouczonymi(podziałmy/onistanowijeden
zbardziejkrytykowanychpomysłówFrazeraprzezopisywanąwdal-
szejczęściantropolożkęMaryDouglas).Skrajnyeuropocentryzmbył
domenąnaukXIXw.,niedziwizatem,żeżyjącywtamtychczasach
Frazerpodzielałpodejścieówczesnychuczonych.
ChoćniektórepropozycjeFrazerazasługująnaszczególnąuwagę,
zasadnewydajemisięwprowadzeniedwóchzastrzeżeń.Popierwsze,
wedługFrazeraspołecznościodległekierowanesąstrachemprzedirra
-
cjonalnymidlazachodniegoczłowiekazagrożeniami.Takainterpretacja
zostałacałkowicieodrzuconaprzezbadaczkęMaryDouglas,dlaktórej
zjawiskotabumacharakterspołeczny,kierowanyuznawanymwramach
danejspołecznościpodziałemnaczyste/nieczyste(zob.rozdział1.5).
Drugiezałożenie,zktórymtrudnosięzgodzić,toprzypisanierytuału
tabuspołecznościomodległym.Takainterpretacjajestwdużejmierze
związanazzaproponowanymprzezniegopodziałemnamagięireli-
gię,dokładnieopisanymwrozdzialeIVksiążki(2002[1890]:50-62).
WedługFrazeramagiaopierającasięnairracjonalnychprzeświadcze-
niachjestdomenąludówpierwotnych,zacofanych.Religianatomiastto
częśćkulturyspołeczeństwrozwiniętych,bazujebowiemnazałożeniu,
