Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
I.Wprowadzenie
któraczłonkomaparatupaństwowegoprzypadaławzakresieutrzymywania
porządku.Doświadczanieobcościpolsko-żydowskiegootoczeniawKrajuNad-
wiślańskimwpływałoponadtonakształtowaniesięuwysłannikówPetersburga
koncepcjiwłasnejtożsamości.Ichobrazrosyjskości,kryteriaidentyfikowania
kulturowejodmiennościorazhierarchizowaniacarskichpoddanychinarodów
cesarstwapowstawaływopozycjidopolskiejDobcości”.Trwałośćwyznanio-
wegoparadygmatuokreślaniaodmiennościczyteżlokalnysceptycyzmwobec
słowianofilskichipanslawistycznychwizjiDzbliżenia”iDstopieniasię”wnie-
małymstopniutłumaczyćmożnasytuacjąkonfliktucharakterystycznądla
Królestwajakoprzestrzenigromadzeniadoświadczeń.
Równocześniereprezentancipetersburskiegorząduswoimdziałaniem
izachowaniemkształtowaliupolskichiżydowskichpoddanychcarawyobra-
żenienatematCesarstwaRosyjskiegoiDrosyjskiegoobcegopanowania”.
Symboleirytuały–składającesięnaswoistąkulturęróżnicowaniaidyskry-
minacji–stanowiłycodziennepotwierdzeniewłaśnieowejrosyjskiejobcości
ibezpośredniowpływałynaformowaniesięwyobrażeńowłasnejpolskościczy
żydowskości.Będącewyzwaniemdlaimperiumprojektynowoczesnychnaro-
dówetnicznych,noweformyorganizacyjnekształtującesięodlat90.XIXw.
orazpodnoszoneżądaniapolitycznegowspół-isamostanowieniawnajściślej-
szysposóbpowiązanebyłyzestrukturamiipraktykąpetersburskiegopanowa-
nia.Aleiwtymprzypadkuniedominowaławyłączniekonfrontacja:możliwe
byłyliczneprzykładyprzekraczanialiniipodziałów.Wniniejszejpracydo
głosudojdąwięctakżetepolskieiżydowskiekręgispołeczne,przedktórymi
imperiumotwierałoszansekariery,mobilnościiprowadzeniainteresówiktóre
kontekstcesarstwainterpretowałybardziejpozytywnieniżtylkojakoreżim
opresyjno-okupacyjny.
SiłaoddziaływaniawspólnotykonfliktuwKrajuNadwiślańskimstajesię
jeszczewyraźniejsza,jeśliprzyjrzećsiępowstaniuspołecznościimperialnej
wprowincjachpolskich,aprzedewszystkimwWarszawie.Portretspołecz-
negoikulturalnegoświataowejimperialnejdiasporystanowipiątygłówny
tematniniejszegoopracowania.Krągosóbuznającychsięzaprzedstawicieli
imperiumnieograniczałsiębynajmniejjedyniedowąskiejgrupyosóbpiastują-
cychurzędywcarskimaparacie.Cowięcej,wepocepostyczniowejosiedliłosię
wWarszawiewieluludziuznającychsięzaczłonkówspołecznościimperialnej,
choćsaminienależelidoekskluzywnegokręguurzędnikówpaństwowychsensu
stricto.Niektórzyznich–jakakademicy,inżynierowieczystatystycy–pozosta-
waliwprawdziewsłużbiepaństwowej,alewewłasnejopiniidziałalijakoosoby
prywatne.Inni–jakhandlarzenieruchomościami,adwokaci,publicyściczy
wydawcy–próbowalizainstalowaćsięwWarszawiejakoniezależniprzedsię-
biorcyczyosobypracującenawłasnyrachunek.Członkowieowejimperialnej
