Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Rzemiosło,handel,drobnyprzemysłprywatnywdwudziestoleciumiędzywojennym...
kojednostkiprzedsiębiorcze.Przeciętność,pasywnośćorazbrakskłonnościdory-
zykatogwarancjabrakupowodzeniawdziałalnościgospodarczej.Przywoływane
cechywsposóbszczególnymusiałycharakteryzowaćprzedsiębiorcówfunkcjonują-
cychwewrogimimotoczeniupaństwasocjalistycznego.
1.2.Rzemieślnicy,kupcy,drobniprzemysłowcy
wdwudziestoleciumiędzywojennymiwokresieokupacji
Pełnezrozumienieskalizmian,jakienastąpiływpozarolniczymsektorzepry-
watnympo1945r.,wymagaanalizyjegofunkcjonowaniawokresiemiędzywojen-
nymiwczasieniemieckiejokupacji.WPolscew1931r.kryteriumdrobnychprzed-
siębiorcówodpowiadałoconajmniej3,5mlnosób.Byłyonezwiązanegłównie
zdrobnąwytwórczościąorazzhandlem.Zdrobnejwytwórczościżyło1,8mlnosób
(53%),zhandlu1,4mln(41,2%).Pozostałekategoriedrobnychprzedsiębiorców
znajdowałyzatrudnieniewmniejtypowychzawodach,jaknp.dorożkarze,taksów-
karze,przewoźnicyitp.Możnawięcprzyjąć,żewokresiemiędzywojennymróżne
kategorieomawianegosektorawrazzrodzinamistanowiły11-12%ludnościkraju13.
Zbiorowośćtamiaławyraźnieheterogenicznycharakter,byławewnętrznienie-
spójnaizróżnicowana.Ważniejszeprzyczynytegostanurzeczytom.in.struktura
społeczno-zawodowa,rozbieżnośćpozycjiekonomicznej,zróżnicowanieregionalne
inarodowościoweorazzróżnicowaniepozycjispołecznej.Większośćzomawianej
grupy,boponad64%,zamieszkiwałamałemiastaiwsie.Tamteżprzedsiębiorcy
cieszylisięwysokimprestiżem.Wpozycjispołecznejzajmowalimiejscetużobok
funkcjonariuszypaństwowych,przedstawicieliwolnychzawodówiduchowieństwa.
Stosunkowodobrystandardżycia,wyższyprzeciętnieookoło30%odstandardu
robotnika,powodował,żedlawyższychwarstwrobotniczych,atakżedlabogatych
chłopówprzedsiębiorcybyliwzoremdonaśladowania14.
Jakjużwspomniano,środowiskodrobnychprzedsiębiorców(jakocałość)nie
tworzyłosilnejekonomiczniekategorii.Charakteryzowałosięznacznąrozbieżno-
ściąpozycjiekonomicznejwgrupie,cobyłojednązcechjegoheterogeniczności.
Bezbadańwielkościdochoduiliczbyzatrudnieniasiłynajemnejtrudnojednakpo-
działyteprecyzyjnieudokumentować.Niemniejwiemy,iżwiększezakładyrze-
mieślnicze,przemysłoweihandlowezatrudniałyznacznąliczbępracowników.Tyl-
kozakładyprzemysłoweIIIkategoriizatrudniaływ1931r.około778tys.najemnych
13R.Kołodziejczyk,BurżuazjapolskawXIXiXXwieku.Szkicehistoryczne,PaństwowyInstytut
Wydawniczy,Warszawa1979,s.166,167;C.Niewadzipodajeniecoinnystosunekliczbowyludności
związanejzdrobnąwytwórczością:zatrudnieniewprzemyśleludowymidomowym-800000,zatrud-
nieniewzakładachzwartych-1021200,chałupnicyindywidualni-100000,rzemiosłonielegalne-
50000;ogółem-2871000.C.Niewadzi,PrzemysłdrobnyirzemiosłowPolsce,ZeszytyNaukowe
SzkołyGłównejPlanowaniaiStatystyki,nr2,SzkołaGłównaPlanowaniaiStatystyki,Warszawa
1955,s.236.
14J.Żarnowski,SpołeczeństwoIIRzeczypospolitej1918-1939,PWN,Warszawa1973,s.236.
