Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArtyściirzemieślnicynausługachpaulinówzJasnejGórywXVIIw.
55
Odlewnictwembrązutrudniłsięteżodnotowanyw1672r.nieznanywcześniejStefanLudwi-
sarz149.Obecnystanbadańpozwalawsposóbpewnypotwierdzićdziałalnośćtylkodwóchzłot-
ników:Sebastiana,uchwytnegomiędzy1681i1685r.150orazŁukaszaŁozowskiego(zm.przed
23I1720),żonategozAgnieszką.Metrykiodnotowująichpocząwszyod1671r.,następnieregu-
larnieod1686do1696r.151Działalnośćdrugiegoznichnieograniczałasiętylkodomasowej
produkcjiwotów,kupowanychwewsiprzezprzybywającychpątników.Łozowskiod1710r.
byłstalezatrudnianynaJasnejGórze.Wlatach1710-1717?dzierżawiłodklasztorudomibrowar,
zaktóreczynszczęściowoodpracowywał,wykonującpracezlecanemuprzezpaulinów152,
należałwięcdogrupyinquliniwCzęstochówce.
RolaimiejsceCzęstochówkiwfunkcjonowaniu
ośrodkaartystyczno-rzemieślniczegonausługach
paulinówjasnogórskich
Częstochówka,będącaprzynajmniejodpoczątkuXVIIw.dużąosadąwiejską,zarzą-
dzanąprzezwójtaustanawianegokażdorazowoprzezprzeorówjasnogórskich,spełniałazatem
nietylkorolęosadysłużebnejicentrumadministracyjnegokluczadóbrklasztorujasnogór-
skiego,aletakżecentrumobsługiruchupątniczego153.Dziękidużemurynkowizbytuwieśstała
sięwtymokresieatrakcyjnymmiejscemnazałożeniewarsztatuiprzyciągaławieluartystów
irzemieślników,przedewszystkimzterenuMałopolskiiprzygranicznychterenówŚląska.
Zatrudnianiprzezkonwentpauliński,osiadalitutajnastałelubokresowo–traktującpobyt
ipracęnaJasnejGórzejakojedenzetapówswojejpraktykizawodowej.Przykładyzaangażowa-
niaprzezpaulinówwieluartystówśląskichobuwyznańprotestanckichświadczy,iżkwestiata
byładlazakonnikówdrugorzędna.Niewykluczone,żepewienprocentartystówmógłtakże
zamieszkiwaćwpowstałejrównieżwbezpośrednimsąsiedztwieklasztorudrugiejosadzie
św.Barbary.Jejdrewnianezabudowaniabyłyskupioneprzyufundowanymnaprzełomielat30.
i40.XVIIw.klasztorzenowicjatu154.
PrzedstawionyszkicnowożytnejhistoriiCzęstochówkiwyraźniedowiódł,iżwciągu
XVIIw.paulinistworzylitutajodrębny,zależnytylkoodnichiniemalsamowystarczalny
ośrodekartystycznyirzemieślniczy,mogącyzpowodzeniemzaspokajaćrosnącepotrzebynie
tylkosamejJasnejGóry.Niedostępnenamiejscusurowceiwyrobyluksusowepozyskiwano
dziękihojnymdaromifundacjompielgrzymów(działosiętakm.in.wprzypadkudekoracji
wnętrzapowiększonejkaplicy-sanktuarium155)bądźzaopatrywanosięwniewwielkichośrod-
kachhandlowych,wKrakowie,WrocławiuorazwWarszawieiToruniu.Kamieńbudowlany,
główniewapieńipiaskowiec,sprowadzanonajczęściejzpobliskichkamieniołomówwWieluniu
iChełmiepodWielgomłynami156.Pozostałeusługiizamówieniarealizowanonamiejscu,
woparciuodoskonaleznanewładzomzakonnymwarsztatyzCzęstochówki.
149APar.ZCz,b.sygn.,k.53v(17VII1672).
150APar.ZCz,b.sygn.,k.112(30XII1681),k.133(23VII1685).Por.Jaśkiewicz1976,s.215,przypis70;Jaśkiewicz1982,
s.98.
151APar.ZCz,b.sygn.,k.49,139,142,145,172,214,216,227.
152Jaśkiewicz1982,s.37,95(Aneks).Tamżezestawieniearchiwaliów.
153Wartalska1990,s.30,31,32-34;Kiryk,Rajman2002,s.357,358.
154Wardzyński2002a,s.441-442;Wardzyński2003a,s.614;Wardzyński2006b,s.168,169.
155ProblematykędonacjikrólewskichimagnackichwodniesieniudoXVII-wiecznegowystrojuwnętrzakaplicy-sank-
tuariumopracowałwyczerpującoo.JanGolonka.Zob.Golonka1996,s.51,72-96,AneksVI,VII,IXinast.
156ZPińczowawlatach20.-40.XVIIw.sprowadzanokamieńdobudowykaplicprzykościelnychiklasztoru,natomiast
piaskowieczGóryChełmskiejposłużyłm.in.artystomśląskimdowykonaniabramywjazdowejLubomirskich(1722-
-1723,wyk.JohannBaptistLimbergerzWrocławiazwspółpracownikami-kamieniarzami:AdamemKihnem,Gotlibem
