Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArtyściirzemieślnicynausługachpaulinówzJasnejGórywXVIIw.
49
byłznanywcałejMałopolscekotlarzimieszczaninkrakowskiFerdynandHeyndel,pracujący
przyhełmieodbudowanejwieżyświątynijasnogórskiej90.
Artyściirzemieślnicy–paulini
BadaczedziejówsztukinaJasnejGórzedowiedlijużwsposóbniepozostawiającywątp-
liwości,iżgrospomniejszychzamówieńwładzezakonnepowierzałyrównieżczynnymod
początkuXVIIw.wklasztorzejasnogórskimartystomirzemieślnikompaulińskimróżnych
zawodówispecjalnościartystycznych.Jakoczłonkowiewspólnotyzakonnejpodlegalionijej
regułom,żyliipracowalinatereniekonwentu,gdzieteżznajdowałysięichpracownie.
Wszczególnościwymienićtrzebamalarzy,realizującychzwłaszczazamówieniana
obrazysztalugowe,obejmującegłównieprzedstawieniakultowe;jednązważnychgałęzipro-
dukcjibyłyróżnorakiekopieobrazuMatkiBożejCzęstochowskiej.Najwcześniejsispośród
malarzyzakonnychsąznanijedyniezewzmianekarchiwalnych,bylitobracia-konwersiWalenty
KłoczekvelKlaczek(zm.1621)iWacławKornicki(zm.1647)91.Udałosięnatomiastodtworzyć
drogę,jakąnaJasnąGórętrafilinajbardziejznaniliteraturze:SzymonLeszczyńskivelLesczyń-
ski(ur.1586lub1587,zm.1645)iAleksyNowakowicz(ur.1600,zm.1647),obajzKrakowa92.
Początkowomieszkalionijakoosobyświeckiewpobliskimmieście,gdzieobajsąnotowani
odpowiedniood1618i1617r.93Wkrótce,poprzyjęciuhabitu–odpowiedniowr.1626i1627
–wstąpilidojasnogórskiejpracownimalarskiej.Bracia-konwersiIzydoriTyburcywykonali
szeregrealizacjinaJasnejGórze,m.in.zespółobrazówdoołtarzywświątynikonwentualnej
(1622-27)ikaplicyśw.AniołaStróża(ok.1631)orazhistorycznycykleremicki–świętychibło-
gosławionychzakonupaulinów(lata30.-40.XVIIw.)94.Pozostaliznaniztegookresumalarze
zakonni–bratAntoniDobrzyński(ur.1600,profesja1622,zm.1644)ireprezentującyjużdrugą
generacjępracownizakonnejnajznamienitszyspośródnichmalarzipozłotniko.Felicjan(Jan)
Ratyński(ur.1628,wzakonieod1651,zm.1688wklasztorzewBeszowej)95,przedpraktykąna
JasnejGórzerównieżprzeszlizawodowąedukacjęwnieustalonychmałopolskichwarsztatach
cechowych.
Klasztorjasnogórskidysponowałrównieżwtymczasiekilkunastomainnymirzemieślni-
kami-zakonnikami,takojcami,jakibraćmi-konwersamiróżnychspecjalności.Dogrupytejnale-
żelim.in.:nieznanyznazwiskabrat-konwersErazm,witrażysta(zm.1624)96,cenionyhafciarz
bratKlemensTomaszewski(zm.1686),autornajwcześniejszychczterechsukieneknakładanych
90AJG1974,s.25,27-28(umowaz3X1703r.);Jaśkiewicz1983,s.370-371.Kontraktutegonieodnotowaliwogólemo-
nografiściwieżyjasnogórskiej.Por.Golonka,Żmudziński1997.
91AJG77,s.9;Kunczyńska-Iracka1978,s.20,21.
92Zob.ostatnio:Zbudniewek1993,s.67;Zbudniewek1998,s.166-167.Tamżezespółarchiwaliówiliteraturaprzedmiotu.
93NajwcześniejszymźródłempotwierdzającymobecnośćSzymonaLeszczyńskiegowCzęstochowiejestksięgaperso-
nalnabractwaRóżańcaŚwiętegonaJasnejGórze.Zob.AJG2094,LiberactorumsacrarumArchiconfraternitatu!&Con-
fraternitatuEcclesiaeClaromontanaerestauratusnecnoninventariumrerumetsupellectilisadConfraternitatespertinentis[ł]
AnnoDomini1740Die20.7bris,s.94(zapisz6stycznia1618r.).Informacjitejniezamieszczonowżadnejzopubliko-
wanychdotądpracihasełosobowychpoświęconychtemuartyściewPSBiSAP.Por.:Rozanow,Smulikowska1979,
s.154-155;Zbudniewek1993.
OdnośnieramczasowychpobytuAleksegoNowakowiczawCzęstochowiezob.Zbudniewek1998,s.166.
94Zob.ostatnioWardzyński2003a,s.598-600,610-611,613.Tamżewykazarchiwaliówiszczegółoweomówienie
atrybucji.
95AJG77,s.364,451,471-472;AJG192,poz.78,256;Samek,Zbudniewek1983,s.33-35;Heydel,Czerwień2007,s.248-
-249.Mimowielucennychustaleńocharakterzeprzyczynkowymnatematdziałalnościprowadzonejprzezpauli-
nówjasnogórskichpracownimalarskiej,temattenwciążoczekujenamonograficzneopracowanie.Zliteratury
przedmiotuzob.m.in:Golonka1978,s.694-695;Kunczyńska-Iracka1978,s.20-21;Samek,Zbudniewek1983,s.33-37;
ostatnioGolonka2002a,s.272-273;Golonka2002b,s.496-500.
96AJG77,s.344.
