Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RzeźbanowożytnawkręguJasnejGóryipolskiejprowincjizakonupaulinów
ustawionepośrodkurozległegoplacutargowego–zapewneratusz,przedstawionyjakoznaczna
budowlaotoczonaarkadowymipodcieniami,orazkarczmyicoznaczniejszekramyijatki133.
OskalitutejszegohandluirzemiosławXVIIIw.świadcząjednoznacznieskargirajcówczęsto-
chowskich,walczącychzkonkurencjąmiastapaulińskiego.Dodajmy,żeprzeniosłasiętutaj
częśćmieszczanzprzeżywającejokreszubożeniazStarejCzęstochowy134.Wedługlustracji
z1789r.populacjaNowejCzęstochowysięgnęła1122oficjalniezarejestrowanychmieszkańców,
przyczympobliskiemiastokrólewskieliczyłoichniewielewięcej,book.1600135.Planmiasta
zlat1789-1790ukazujejużjegokształtzbliżonydowspółczesnego,zrozległymprostokątnym
placem,przechodzącymprzezniegotraktemwieluńskimibocznymiuliczkamizparcelami136.
Współczesnalokalizacjatopograficzna
UmiejscowieniedawnegoobszaruCzęstochówki/NowejCzęstochowywplaniewspół-
czesnegomiastazewzględunazachowaniepierwotnegoukładuurbanistycznegoihistorycznej
zabudowyniesprawiatrudności.Dawnyobszarwsipołożonyjestobecniewpółnocno-zachod-
niejczęściCzęstochowy,wodległościkilkusetmetrównapółnocodzałożeniaklasztornegona
JasnejGórze,iodpowiadanajbliższemuotoczeniuobecnegoRynkuWieluńskiegozulicami:
3Maja,Łódzką,św.Rocha,WieluńskąorazZaułkiemWieluńskim(il.71).Prostokątnaforma
placu,mającegodziśwymiary240×100m,dawniejpełniącegofunkcjęplacutargowego,oraz
przebiegposzczególnychulicniezmieniłysięprzynajmniejod2.połowyXVIIIw.Istniejąca
obecniezabudowapowstałanahistorycznychparcelachwytyczonychwciąguXVIIIw.;stano-
wiąjąparterowelubjednopiętrowe,mająceczęstosienieprzejazdowe,kamienice,domy
izajazdy,zbudowanegłówniewXIXiw1.połowieXXw.137Dodziśtaczęśćaglomeracjiczę-
stochowskiejzachowałaswójtradycyjnycharakterinadaljestmiejscemprodukcjiisprzedaży
dewocjonalióworazwyrobówdrobnegorzemiosła.
133UkładurbanistycznyizabudowęNowejCzęstochowywkońcuXVIIIw.analizowaliwcześniejJuliuszBrauniJad-
wigaBorowska-Antoniewicz.Zob.Braun1974,s.60,il.48;Borowska-Antoniewicz2002,s.475-476,il.nas.476.
Por.teżŻmudziński2002b,s.513.
134Kiryk,Rajman2002,s.358-359,364.KolejneprzywilejekrólewskieAugustaIIIz1752iStanisławaAugustaPoniatow-
skiegoz1769r.przyniosłyNowejCzęstochowiezmianędniadotychczasowychtargówtygodniowychnaniedzielę.
Miastunadanoponadtoaż7dorocznychjarmarków,zktórychczęśćprzypadałanadniświątreligijnychzwiązanych
zodpustami.Zob.:Witkowska1984,s.163;Kiryk,Rajman2002,s.360,364.
135Sobalski1978,s.105,przypis60,61.
136AGAD,ZbioryKartograficzne,sygn.94-4,99-6;KZSP,SeriaNowa,VI,1,s.2,4;Borowska-Antoniewicz2002,s.475-
-476,przypis204.
137Braun1977,s.57;KZSP,SeriaNowa,VI,Cz.1,s.75-80;Borowska-Antoniewicz1988,s.20,ryc.IV;Borowska-Anto-
niewicz2002,s.475,476;ostatnioJaśkiewicz2005,s.445.OgólneopisyCzęstochówkiijejmieszkańcówwXIXw.
sporządzilim.in.MichałBalińskiiFeliksRomanowski.Zob.Baliński1847,s.13;Romanowski1893,s.83-84.
