Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jazdy,jestprecyzyjniecentralniezorganizowane
8
.RównieżiEndaDufypisze,
iżnapoczątkuXIXwiekupociągnwprowadziłbezprecedensowąprędkość,
jednakoferowałją(ś)ludziomjakopasywnedoświadczenie”
9
.Oczywiście,
wowychczasachnlokomotywafascynowała”
10
.EricHobsbawmnapisał:npo-
ciągstałsięsynonimemultra-modernizmuwlatachczterdziestychXIXwieku”
.
Zastępującdyliżans,dałnowepoczucieszybkości,bowiemwcześniejnajwiększe
dawałajazdanagalopującymkoniu
11
.Jednaknawetci,którzypoddalisięuro-
kowipociągów,uważali,żekupowanywkasiekolejowejbiletstanowiłsymbol
poświęceniaosobistejwolności,którąsymbolizowałkoń,narzeczszybkości
dotarciadocelu
12
.
Wartoprzytymdodać,że-jakpiszeGaryS.Cross-wStanachZjedno-
czonychsamochódwpierwszychdekadachswojegoistnienianiebyłpostrze-
ganyjakokontynuacjanluksusowychkaret[powozów]takjaktomiałomiejsce
wEuropie,leczbyłsukcesoremposiadanychprzezmilionówAmerykanówkoni”
.
PrzywoływanyprzeztegoautorahistorykSteveGalberzauważyłteż,iżnpierw-
szesamochodymiały«typowądlakoniasamowolnośćinieprzewidywalność»,
posiadałyswoje«nastroje»;niekiedytrudnobyłozapalićsilnikinieoczekiwanie
stawaływmiejscu”
13
.Posiadaniesamochoduzastępowałowówczas,zarówno
wsensiesymbolicznym,jakistatusuwłaściciela,posiadaniewspaniałegokonia.
Panowanienadsamochodembyłopostrzeganeniczympanowanienadkoniem,
stanowiłowyrazfizycznej(męskiej)dominacjiikontroli
14
(atrudnoniezauwa-
żyć,żeprzynajmniejwStanachZjednoczonychokrespoprzedzającypowstanie
samochodustanowiłnzłotywiekkonia”
15
).
BenBradleyzwracauwagęnafakt,iżsamochódzmieniłpodejścieczło-
wiekadootoczeniapodczaspodróży.nKolejjakozamkniętysystembyła(ijest)
woczywistysposóbnacechowanastandaryzacjączasuihierarchizacjąprzestrzeni,
przezsztywnośćizarządzanie«zgórynadół»”
.Matutajmiejsce,zgodnaztorami
kolejowymi,nścisłastrukturyzacja”krajobrazów,jakąprzezoknawagonówwidzą
pasażerowie.Zupełnieinaczejwyglądasytuacjawprzypadkusamochodu,kiedy
8
Tamże,s.95.
9
E.Dufy,TeSpeedHandbookś,op.cit.,s.11.
10
W
.Sachs,ForLoveoftheAutomobileś,op.cit.,s.96.
11
Por.J.Tomlinson,TeCultureofSpeed.TeComingofImmediacy,LosAngeles2007,s.15.
12
W
.Sachs,ForLoveoftheAutomobileś,op.cit.,s.7.
13
G.S.Cross,MachinesofYouth:America’sCarObsession,Chicago2018,s.6.
14
Tamże,s.6.
15
C.McShane,J.Tarr,TeHorseintheCity:LivingMachinesintheNineteenthCentury,
Baltimore2007,s.2.
12
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
