Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
bowiemużytekztejzasadyuczyniłdopieroSienkiewicz.Nadewszystkojednak
zgodniezodmianąwalterskotowską,zawieratapowieśćdokładnenopisynietyl-
kopotrawiubiorów,aletakżewnętrzadworów,ichwyposażeniaetc.”109
PrzemysławCzaplińskinadmieniając,żenwkulturzejednaknicniepowra-
cawtejsamejpostaci”110,piszeowspółczesnymzjawiskuneosarmatyzmu.Dziś
bowiemmowajestosarmatyzmiezprzedrostkiemneo-,cooznaczanselektyw-
neihiperświadomenawiązanie”111doowejformacjikulturowej.ograniczywszy
termindoznaczeniatematycznegonurtuwliteraturzepolskiej(romantyczne-
gosarmatyzmujakoperyferyjnejwzględemmitutyrtejsko-martyrologicznego
częściromantyzmu112),trzebawszakżenadmienić,żepojęcie(neo)sarmatyzmu,
jakonawiązywaniedosarmackiejformacjikulturowejwcelubudowytożsamości
własnejizbiorowej,niepozostajeobojętneemocjonalnie.Sarmatyzm,eksploato-
wany:wszkolnejedukacjiiuniwersyteckiejnauce(jakonarzędzieobjaśniania
przeszłości),wkonserwatywnychśrodowiskachprawicowych(jakosposóbmó-
wieniaomocarstwowejprzeszłościnarodupolskiego),wśrodowiskachlewico-
wych(jakodialektycznaantytezaichwłasnychpoglądów),wpopkulturze(której
odwołaniadotejkategoriimamywfilmie,modnejrekonstrukcjihistorycznej,
zainteresowaniugenealogiąiheraldykąitp.),pozostajewhumanistyceprzedmio-
temsporówideowych113.Mamydoczynieniabowiemwdebacietożsamościowej
ostatniegodwudziestoleciazróżnymitypami(neo)sarmatyzmu.Jesttozjawisko
wielopostacioweiwielowymiarowe114.Itakneosarmatyzmprawicowyczykon-
serwatywny,promowanyjestprzezK.Koehlera115,A.Waśkę116,JanaFilipaStanił-
109Tamże,s.50.
110P
.Czapliński,Nowoczesnośćisarmatyzm,w:Nowoczesnośćisarmatyzm,red.tenże,Poznań
2011,s.VIII.
111J.F.Staniłko,Neosarmackirepublikanizm.Źródłaiteraźniejszośćpolskiejtradycjipolitycznej,
nArcana”2009,nr2-3,s.18.
112ZajmujesięniąbadawczoA.Waśko,któremubliżejdoprawicowejkoncepcjisarmatyzmu
Koehlera.
113Zob.J.Niedźwiedź,Sarmatyzm…,s.60.
114Natematwielopostaciowościsarmatyzmuzob.m.in.J.Pelc,Barok-epoka…,rozdz.V;Sar-
matyzmabarok-porządkowaniepojęć…,s.48-107,passim.
115K.Koehler,Wstęp…;tenże,GdziejestPolska?,nDebata”1994,nr2,s.94-99,tenże,„Monitor”,
nArcana”1995,nr1,s.95-105,tenże,Wrytmie„Godzinek”…,s.286-307;tenże,Sarmatiadefensa,
nArcana”1996,nr1,s.65-69;tenże,Niejesteśmysami,nFronda”1996,nr6,s.80-94;tenże,Piotr
Skarga,czyliwitajciewnaszychczasach,nFronda”1997,nr9-10,s.6-21;tenże,Kościół,reformacja,
dialog,nFronda”1998,nr13-14,s.28-47,tenże,Świetliściwśrodku,czylinotatkipooświeceniu,nRes
PublicaNowa”1999,nr1-2,s.61-68;tenże,OdBakidoBudzyńskiego,nFronda”1999,nr15-16,
s.43-55;tenże,Towarzystwopożytkuczypożytektowarzystwa?Kilkauwagoszlacheckimdyskursie
republikańskim,nArcana”2006,nr4-5,s.20-32.
116A.Waśko,Romantycznysarmatyzm…;tenże,Konserwatyzmnarodowy,nArcana”1996,nr4;
tenże,DomenaromantycznaPawłaHertza,nArcana”2002,nr6;tenże,Wszystkojestinaczej,nArca-
na”1995,nr5,tenże,Pokażcienamswojesukcesy,nArcana”1997,nr4.
30
