Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Topikamitologicznawpoezjidawnej
AleHesperus1nieomylnygoniec,
temufestowipołożywszykoniec,
panomnapałacztobą,aczeladzi
dogospódradzi.
K.Miaskowski,RytmyII,25.
ŁódźopaleńskaKaspraMiaskowskiego,
w.2211224
15
Mitologicznatopikatemporalnanależydonajbardziejskonwencjonalizo‑
wanej1sątoowenobiegoweskamieliny”36,którychzrozumienieniewymaga
specjalnychwysiłkówinterpretacyjnychigruntownejwiedzymitologicznej(wy‑
starczyznajomośćtradycjiliterackiej).Podobnycharakterigenezęmajątoposy
oznaczającewarunkipogodowe,angażującezresztątesamebóstwaorazbóstwa-
-wiatry,częstoopatrzoneepitetamistałymi,jaknostryAkwilo”,nmokryAuster”
czynłagodnyZefir”.Mitologizmytemporalneinatmosferyczne”pojawiająsię
wtekstachniejakoprogramowopozbawionychinnychmitologizmów(np.Burda
ruskaJózefaBartłomiejaZimorowica,utworyreligijneMiaskowskiego),coświad‑
czyoichsilnymzakorzenieniuwjęzykupoetyckimisłaboodczuwalnymzwiązku
zantycznym(czyliobcym,pogańskim)pochodzeniem.Mitologizmytefunkcjonu‑
jąniemalżejaknprzezroczysteznaki”(podobniejakniektórezastosowaniatopiki
apollińskiej37),dotegostopnia,żeznaczącejestnieichzastosowanie,leczcelowa
eliminacja,jaknp.wPieśniI,3JanaKochanowskiego,wktórejkonsekwentnare‑
zygnacjazużycianazwmitologicznychpodkreślaemulacyjnycharakterparafrazy
isłużyuniwersalizacjipoetyckiegotematupochwaływina38.Zróżnicowaniemito‑
logicznejtopikitemporalnejwkonkretnychrealizacjachodbywasięnajczęściejna
płaszczyźniestylistycznej,choćzdarzająsięwyjątki,kiedydochodzidoprzełama‑
niakonwencjiiaktualizacjiznaczeń,jakieniosązsobąpostaciebądźwydarzenia
mitologicznebędącepodstawątoposu.Najczęściejdziejesiętakpoprzezponowne
nuczłowieczenie”postaci,którastałasięjużtylkonznakiem”(wieczoru,poranka),
jaknp.wsielanceBartłomiejaZimorowica,wktórejrozpoczynającydzieńTytan
dołączasiędożałobypobraciepoety39,czywtrenieSamuelaTwardowskiego:
36OkreślenieMichałaGłowińskiego.Cyt.za:J.Abramowska:Toposiniektóremiejsca
wspólnebadańliterackich.nPamiętnikLiteracki”1982,z.112,s.5.
37Zob.J.Kotarska:„KastalskiezdrojeMuz”ś,s.185.
38HoracjańskienfugatastraPhoebus”Kochanowskizastępuje:nażdzień[ś]gwiazdyrozpę‑
dzi”.Zob.P.Wilczek:Dyskurs.Przekład.Interpretacja.Literaturastaropolskaijejtrwaniewe
współczesnejkulturze.Katowice2001,s.62175.
39Tytan,dziennegonieobmywszyznoju,
Bladątwarzzswegopokazałpokoju,
Smutnymirzuciłpromieniami,zgoła
Niższąsłonecznepuściłdrogąkoła.
(SielankaXI.Żałoba,w.21124).
Wszystkiesielankipodajęwedługwydania:J.B.Zimorowic:Sielankinoweruskie.Oprac.
L.Szczerbicka-Ślęk.Wrocław1999.
