Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
którenigdyniemiałymiejsca.Pracowałemsam,dokładniewie-
dząc,corobię…Nicnieczułem:aniwstrętu,aniwstydu,aniża-
lu”11.Jegonaukoweoszustwobyłozaskakującoskomplikowane.
nWymyśliłemcałeszkoły,wktórychprowadziłembadania,na-
uczycieli,zktórymiomawiałemeksperymenty,wykłady,które
prowadziłem,lekcjewiedzyospołeczeństwie,wktórychbrałem
udział,prezenty,którewręczałemjakopodziękowanie”12.
Stapelopisał,jakdrukowałpustearkusze,którerzekomo
miałrozdawaćuczestnikombadań,jakpokazywałjekolegom
istudentom,ogłaszając,żewyrusza,abyprowadzićanalizy…
anastępnie,gdyniktniewidział,oddawałkartkidorecyklin-
gu.Toniemogłosięudać.Wynikidochodzeńbyłyjednoznaczne
–niedługopozawieszeniuzostałzwolnionyzuczelni.Odtego
czasuanulowanoconajmniejpięćdziesiątosiemzjegobadań
–wykreślonojezrejestrunaukowego–zpowodufałszywych
danych.
SprawyBemaiStapela–wktórychszacowniprofesorowie
opublikowaliewidentnienieprawdopodobnewyniki(wprzy-
padkuBema)ijawnieoszukańcze(wprzypadkuStapela)–
wywołaływstrząswbadaniachpsychologicznychinaucejako
takiej.Jakprestiżoweczasopismanaukowemogłypozwolićna
takiepublikacje?Ileogłoszonoinnychbadań,którymniemoż-
naufać?Okazałosię,żeprzypadkitebyłydoskonałymiprzy-
kładamiznacznieszerszychproblemówzwiązanychzesposo-
bem,wjakiuprawiamynaukę.
Wobusprawachpodstawowyproblemdotyczyłreplikacji.
Abyodkrycienaukowebyłowartepoważnegotraktowania,nie
możesięwydarzyćwyłącznienaskutekprzypadku,usterki
sprzętulubdlatego,żebadaczoszukiwałlubpostępowałnie-
uczciwie.Musisięstaćnaprawdę.Ajeślitak,towzasadziepo-
winienembyćwstaniewyjśćiznaleźćzasadniczotakiesame
wyniki.Podwielomawzględamijesttoistotanaukiicoś,co
odróżniająodinnychsposobówpoznawaniaświata:jeśliczegoś
11
D.A.Stapel,Derailment:FakingScience,tł.N.J.L.Brown,Strasbourg,2014,2016,
s.119,http://nick.brown.free.fr/stapel.
12D.A.Stapel,Derailment…,s.124.
6
WSTĘP
