Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Palmyra:Architecture
d)infanterieetrestaitimpuissantcontreunearméedisposantdesmoyensoffertsparlapoliorcétique
antique.C)estplutôtunenclosàgrandeéchelle.Ilestsurprenantdeconstater,commej)aipule
faire,qu)ils)agitdesfortificationsayantservilavilleàsonapogéeetjusqu)àlamalheureuse
entreprisedeZénobie.Est-ceunetraditionnomade,perpétuéeaprèslasédentarisation?Peut-
être,maisc)estsurtoutunesolutionbienadaptéeauxconditionsparticulières,cellesdudésert,
conçuepourpareràcetteformededangerquiseuleparaissaitprobable.Précisons,pouréviter
toutmalentendu,quecesystèmededéfensen)arienàvoiravecl)enceinteréduitedeDioclétien,
quiseulefiguresurlaplupartdesplansdisponibles4.
LasurprisequenousréservePalmyrevaplusloin.Lesdéfensesdel)époqueromaine,qui
n)ontrienderomain,onteneffetsuccédéaurempartdel)époquehellénistique,detypedif-
férentmaiségalementinéditensontemps.Unepartieessentielleenestidentifiéesurleterrain
etpartiellementfouillée5.
Cerempartnousestconnupardeuxlonguescourtinesrectilignes,largesde2,40m,élevées
enbriquecruesurdesfondationsenpierre;ellesfermentl)oasisausudetàl)ouestetn)étaient
interrompuesquepardeuxportes:celledeDamas,dégagéeparJ.Starcky,etcelledeHoms,dont
onneretrouveplusaucunetrace,maisdontl)emplacementestindiquéparleparcoursidentifiable
delapisteantique.Iln)yapasdetours,saufcellesquiflanquentlaportedeDamasetquisont
alignéessurlafaceextérieuredurempart.Surleparcoursouest,onapudégagerdeuxcontre-
fortsdistantsde70ml)undel)autre,munischacund)uneramped)accès.L)inclinaisondeces
rampespermetd)évaluerlahauteurdumur,moinslescréneauxéventuels,à3,60mseulement.
Ilestévidentqueltuded)unfragmentdefortificationsnesauraitfournirenelle-mêmequ)un
appointànosconnaissancesdelatechniquedeconstructionet,lecaséchéant,unedate;onne
comprendunrempartqu)entantqu)enceinte.Adéfautd)unefouillecomplète,rendueimpossi-
bleparlesmonumentsplusrécents,ilestdoncessentieldereplacerlestronçonsconnusdans
unparcoursrestituéetdelesconsidérerenfonctiondelavilleprotégéeparl)ouvrageentier.
L)analysedel)implantationurbaineduIerauIIIesiècle,qu)iln)estpaspossibledereprendre
ici,conduitàpostulerlafermeturedurempartaunordlelongdutrajetdelaGrandeColonnade,
boulevardinstallésurletracédurempartentrelavilleplusancienneetl)extensionduIersiè-
cle6.L)enceintedevaitserefermeràl)estprèsdutelldusanctuairedeBel,d)unemanièrequi
nouséchappeentièrement.
Ausud-ouest,lesdeuxcourtinescontinuaientenescaladantlespentesduDjebelMuntar,
apparemmentsansatteindrelesommetmêmedecettecolline,quiporteunpuissantbastioncarré
de14mdecôté,convertien89p.C.enuntemple7.Letronçonquimontedepuislenordparaît
d)ailleursrajoutéaprèscoup:construitenpierressèchesirrégulières,avecdesbastionspleins
renforçantlesanglesrentrants,ilcontrasteaveclesmurspourtantplusexposésdanslaplaine.
Ladateneselaisseinférerqu)indirectement,àpartirdesdonnéesurbanistiques.Ilparaît
notammentprobablequel)enceinte,quienglobedevastesespacesdesjardins,renfermait
àplusforteraisontouslesmonumentsimportantsquiluiétaientcontemporains.Ceuxquise
trouventendehorssemblentdoncpostérieursàl)érectiondurempart,sinonàsadésaffectation.
4
Cf.D.Krencker,dansTh.Wiegand,Palmyra,Berlin1932,p.36;H.Seyrig,Syria,27,1950,pp.239–242
(distinctiondumurdeDioclétienetdel)appareildeJustinien).AttributionerronnéeàZénobie:A.vonGerkan,
Berytus,2,1935,p.31,O.Puchstein,dansTh.Wiegand,op.cit.,p.19etrécemmentencoreL.Quilici,Archeologia
Classica,21,1969,pp.246–257.
5
J.Stracky,CRAI,1946,p.391;D.vanBerchem,op.cit.,pp.256–262;M.Gawlikowski,op.cit.
6
SuggéréedéjàdansSyria,51,1974,p.236,cettethèseestétayéedansladissertationencoreinédited)A.Ostrasz
surledéveloppementurbaindePalmyre.
7
R.duMesnilduBuisson,CRAI,1966,pp.165–169;cf.M.Gawlikowski,Letemplepalmyrénien,Varsovie1973,
pp.12–19.LatessèreRTP214donneuneimagedecettetourcrénelée.
28