Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
WojciechSzczygielski
rzeczobaleniaRadyNieustającej13.AlepozniesieniuRadyNieustającejdrogi
politycznehetmańczykówiniepodległościowejopcjisejmowejzorientowanej
nareformyzaczęłysięrozchodzić14.Szczególnieznamiennymwyrazemnowej
konstelacjipolitycznejwtejmierzeokazałasiędebatanadZasadamidopoprawy
formyrząduzkońcagrudnia1789r.,oczymjeszczeniżej.
Sejmzainaugurowałobrady6październikawybierającnaswegomarszałka,
jużwcześniejprzewidzianegodosprawowaniatejfunkcji,StanisławaMałachow-
skiego,referendarzakoronnego,awdniunastępnymprzekształciłsięwSejm
skonfederowany.Marszałkamikonfederacjisejmowejzostali:koronnej-Sta-
nisławMałachowski,marszałekSejmu,litewskiej-KazimierzNestorSapieha,
generałartyleriikoronnej15.Oczekiwaniaspołecznezwiązanezrozpoczynającym
sięSejmembyłyogromne.Utrzymywałosięprzekonanie,iżodrezultatujego
obrad:ndźwignienieprawiePolskizswegoupadkuzależy”16.
Zgodnieztym,copowiedzianowyżej,dziękidecyzjiparlamentarnejz3li-
stopada1788r.ozniesieniuDepartamentuWojskowegoRadyNieustającejipo-
wołaniunajegomiejscezależnejodSejmuKomisjiWojskowejRzeczpospolita
odzyskiwaławpraktycepełnąniezawisłośćzewnętrzną.Możnawięcpowiedzieć,
żełagodnarewolucjajużuzaraniaswejmisjidziejowejurzeczywistniałapod-
stawowycelpolityczny-przywracałaRzeczpospolitej,takupragnionąprzez
ogółnaroduniepodległość.Wywalczenieniepodległościśrodkamipolityczny-
mistanowiłonowedoświadczeniewkulturzepolitycznejPolakówkształtując
wysokiprestiżobradującegoSejmujużwpierwszymmiesiącujegoprac.Ale
niemalnatychmiastpoobaleniuDepartamentuWojskowegodoszłonaforum
13
ListprzytomnegonaSeymiearbitradopozostałychwdomachobywatelów,zWarszawy
dnia4listopadaroku1788,druk,nlb(głosKazimierzaNestoraSapiehynarzeczKomisjiWojsko-
wej);DyaryuszSejmuordynaryjnegopodzwiązkiemKonfederacyiGeneralnejObojgaNarodów
wWarszawierozpoczętegorokupańskiego1788,[wyd.J.P.Łuszczewski],t.II,cz.I,s.231(głos
FranciszkaKsaweregoBranickiego).
14
W.Szczygielski,RozważanianatematSejmuWielkiego(w220.rocznicęinauguracjiob-
rad),nPrzeglądNaukHistorycznych”,2008,R.VII,nr2,s.13-14.Antyreformatorskienastawienie
ugrupowaniahetmańskiegowykluczałogozkręgukonstruktywniezorientowanychpodmiotów
politycznych.NaostatecznerozejściesiędrógpolitycznychPuławianihetmańczyków,odpocząt-
ków1790r.,zwracauwagę:J.Michalski,StanisławAugustPoniatowski,s.57.
15
E.Machalski,StanisławMałachowski,marszałekSejmuCzteroletniego,Poznań1936,s.35;
B.Szyndler,StanisławMałachowski1736-1809,[Warszawa1979],s.80in.Zob.ozabiegach
związanychzwyboremmarszałkakonfederacjilitewskiej:W.Szczygielski,Rolasesjiprowincjo-
nalnych…,s.161,przypis11.
16
JanŚniadeckidoJózefaJanuszewicza,zKrakowa,12X1788r.,[w:]Korespondencja
JanaŚniadeckiego.ListyzKrakowa,t.II1787-1807.ZespuściznypoLudwikuKamykowskimdo
drukuprzygotowaliM.ChamcównaiS.Tync,Wrocław1954,s.44.
