Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI
OsiągnięciapierwszejkadencjiSejmuWielkiego(1788–1790)
Wyjątkowosilnewdrugiejpołowielatosiemdziesiątychzaktywizowaniepoli-
tyczneziemiańskiejszlachtyiszczególniesprzyjającasprawiepolskiejkonstelacja
stosunkówmiędzynarodowych1predestynowałyzwołanynapaździernik1788r.,
Sejmdoodegraniadoniosłejrolidziejowej.
OdzaraniaXVIIIw.utrzymywałysięprzeświadczenia,iżzasadniczareforma
państwadokonaćsięmożewwarunkach,gdyrzeczywistymsuwerenemRze-
czypospolitejstaniesięposesoryjnaszlachta2utożsamianauschyłkuXVIIIw.
zpojęciemszlachtyziemiańskiej.Rzadkodziśprzywoływanybadaczdziejów
PolskiXVIIIw.HenrykSchmittprezentującrolędziejowąposesoryjnejszlachty
pisał,iżbylitoludzie,którzy:notrzymującstaranniejszepodwieluwzględami
wychowanie,aprzytemdośćzasobni,bysięnieczepiaćklamekpańskich,mieli
lepszewyobrażeniaopołożeniuojczyznyiowłasnejgodnościobywatelskiej,
niżogółszlachecki”3.Przezwieledziesiątkówlatbędącpotencjalnyminosi-
cielamiprzemianreformatorskich4pozostawaliwcieniutradycyjnychukładów
sejmikowych.ZasadniczazmianasytuacjinastąpiładopierouschyłkuXVIIIw.
PrzyniosłyjąwydarzeniałagodnejrewolucjiiobradySejmuWielkiego.
Iwłaśnieziemiańskaszlachtazainteresowanauwolnieniemkrajuspodza-
leżnościrosyjskiejiprzeprowadzeniemniezbędnejreformyRzeczypospolitej,
1
E.Rostworowski,SprawaaukcjiwojskanatlesytuacjipolitycznejprzedSejmemCzte-
roletnim,Warszawa1957,s.129,238-239;Historiadyplomacjipolskiej,t.II1572-1795,pod
red.Z.Wójcika,Warszawa1982,s.611in.(rozdziałautorstwaJ.Michalskiego);Historiasejmu
polskiego,t.IDoschyłkuszlacheckiejRzeczypospolitej,podred.J.Michalskiego,Warszawa1984,
s.381in.(rozdziałautorstwaJ.Michalskiego).
2
W.Szczygielski,PolskiepriorytetysejmowewreformieustrojupaństwawokresieOświe-
cenia(1764-1792),nPrzeglądNaukHistorycznych”2006,R.V
,nr2(10),s.32in.
3
H.Schmitt,StanisławAugustPoniatowski,t.I,Warszawa1920,s.60-61.
4
J.Gierowski,UźródełpolskiegoOświecenia,[w:]WiekXVIII.Polskaiświat.Księga
poświęconaBogusławowiLeśnodorskiemu,Warszawa1974,s.45-46;WielkaHistoriaPolski,
t.III,cz.I,Warszawa2003,s.395(rozdziałautorstwaJ.Gierowskiego);J.Staszewski,Pomysły
reformatorskieczasówAugustaII,nKwartalnikHistoryczny”1975,R.LXXXII,z.4,s.757.
