Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
PracastanowipróbęspojrzenianaobradySejmuWielkiegoprzezpryzmatłagod-
nejrewolucjijakoruchuspołecznegozdominowanegoprzezwzrostaktywności
politycznejziemiańskiejszlachty,zmierzającejdouwolnieniaRzeczpospolitej
odzależnościrosyjskiejidążącejdoprzeprowadzenianiezbędnejreformypań-
stwa1.OgromnyuschyłkulatosiemdziesiątychXVIIIw.wzrostaktywności
politycznejziemiańskiejszlachtyznalazłwłaśniewyrazwpracachSejmuWiel-
kiego,arównieżwpoparciu,jakiegoudzielaładebatującymposłomprowincja
szlachecka.Podstawoweceleprogramowełagodnejrewolucjisprowadzałysię
doodzyskaniapełnejniepodległościśrodkamipolitycznymiorazzreformowania
państwa,wspartegonazałożeniachdemokracjiszlacheckiej,uwolnionejoddo-
tychczasowejprzewagimagnatów2.Reformęurzeczywistnianowprocesieszeroko
pojmowanejracjonalizacjitradycjinarodowejwrazzwyważonąotwartościąna
międzynarodowestandardyustrojowe3.
Sformułowaniepojęciałagodnejrewolucji,takjakfunkcjonujeononagruncie
naszejhistoriografii,zawdzięczamyHugonowiKołłątajowiijegospojrzeniuna
obradyzbliżającegosięwr.1788Sejmu4.WiązałautorListówAnonimaowo
1
Zob.opojęciułagodnejrewolucji:W.Szczygielski,Początkiłagodnejrewolucji,[w:]
PamiętnikXIVPowszechnegoZjazduHistorykówPolskich,Łódź,7września1989roku.Referaty,
komunikaty-sekcje,[Toruń1993];idem,Sejmasejmiki.Studiumzdziejówłagodnejrewolucji,
nPrzeglądNaukHistorycznych”2005,R.IV
,nr2(8),s.46.Szerzejopojęciułagodnejrewolucji:
B.Leśnodorski,„Łagodnarewolucja”wstarciuzdespotyzmem,nCzasopismoPrawno-Historyczne”
1975,t.XXVII,s.187in.
2
Nakonsekwentniezarysowanąwtokuobradsejmowychliniępostępowaniaziemiańskiej
szlachtynarzeczkształtowaniazasaddemokracjiszlacheckiejzwróciłuwagę:B.Leśnodorski,
DziełoSejmuCzteroletniego(1788-1792).Studiumhistoryczno-prawne,Wrocław1951,s.163-165
(por.też:s.11,467).Urzeczywistnianiereformyutrzymanejwnurciezałożeńdemokracjiszla-
checkiejdokonywałosięwprocesieminimalizowaniaroliczynnikasenatorsko-magnackiego
wżyciukraju(B.Leśnodorski,DziełoSejmuCzteroletniego…,s.298-nreformyustrojoweszły
wkierunkuistotnegourzeczywistnienianagrunciepolskimzasadtzw.demokracjiszlacheckiej
wwalcezanarchiąforsowanądotądprzezpotężnerodymagnackie.”).
3
Oracjonalizacjitradycjinarodowejireformatorskichstandardachmiędzynarodowych,jako
założeniachprogramowychłagodnejrewolucji:H.Izdebski,KonstytucjaTrzeciegoMajawśród
konstytucjiwiekuOświecenia,[w:]Konstytucja3maja.Prawo-polityka-symbol.Materiałyzsesji
PolskiegoTowarzystwaHistorycznegonaZamkuKrólewskimwWarszawie6-7maja1991,pod
red.A.Grześkowiak-Krwawicz,Warszawa1992,s.22.
4
H.Kołłątaj,DoStanisławaMałachowskiegoreferendarzakoronnegooprzyszłymSejmie
AnonimaListówkilka,[w:]idem,ListyAnonimaiPrawopolitycznenarodupolskiego,oprac.
