Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
niejszemechanizmyjęzykowe,ichmiejsceiznaczeniewtekścieipozatekstem.Ta
relacjajęzyka,aściślej:dyskursu,zkorelatamiprzezniezastępowanymiwrzeczy-
wistościpozaznakowej,tenzbiórsymboliiznakówtworzyimaginariumkultury.
WczęściIanalizujęsposób,wjakipowstajeteksthistoryczny,iwskazuję,jakie
sąpodstawowemechanizmykształtowaniasięwjegoobrębierelacjijęzykowych.
Dziękitemunaświetlamsześćzasadniczychkwestii:(1)ogólnąspecyfikętekstu
historycznego,(2)konstrukcjępodmiotuprocesuhistorycznego,czyligłównego
tematudyskursujakomechanizmuustanawianiazunifikowanegohoryzontuin-
terpretacji,(3)kategoryzacjętematów,(4)powtarzalnośćzjawiskhistorycznych
jakoprocesichkategoryzacji,(5)rozczłonkowaniekontinuumprocesuhistorycz-
negoi(6)narracyjnynbieg”zdarzeń.
Dopierowielopłaszczyznowerozważaniadotyczącetegoproblemuizrozu-
mieniemechanizmówstanowiącychoistocietekstuhistorycznegomogąnas
doprowadzićdokwestiizasadniczej,amianowiciedopytaniaoto,dlaczegohisto-
rycynawieleróżnychsposobówmówiąohistorii.
WczęściII-Kodyiznaki,czyliwyobrażeniahistoryczneiichjęzyki-próbu-
jępokazać,jakbardzostawianyprzedhistorykamipostulatodtworzenianobiek-
tywnejprawdyhistorycznej”jestpostulatemuwikłanymwsamąnaturę
języka.Jużbowiemsamaktmówieniaoprzeszłości-rozumianytuzgodnie
zregułąsemiotyczną,wmyślktórejreprezentacjajęzykowatozastępowanie
stanówrzeczy(aliquistatproaliquo)-wyprowadzanaszporządkuontologicz-
nego(stanrzeczy)wporządeksemiotyczny(znakowy).Wpierwszychdwóch
rozdziałachtejczęścirozważamrelacjęprawdyireprezentacjijęzykowej.Dopie-
rotakieujęcie-opartenaprzykładachpochodzącychzanalizowanychtekstów
-doprowadzinasdoanalizdyskursu,czylikonkretnychmechanizmówsenso-
twórczychikulturotwórczych.Badamtutajpochodzącezróżnychporządkówzja-
wiskajęzykowe,któreprzyczyniająsiędotworzeniaspójnejświadomościhisto-
rycznej,zwłaszczazaśtedyskursy,któresąaktualizacjaminajbardziejżywotnych
kodówkulturowychiideologicznychwobuhistoriografiach.Analizataprowadzi
nietylkodorekonstrukcjiwzorówjęzykowo-komunikacyjnych,lecztakżedoin-
terpretacjizasadniczychzpunktuwidzeniawyobraźnihistorycznejobunarodów
znaków:jedność(zjednoczenie),wolność(wyzwolenie)orazznakówzpolaseman-
tycznegowyznaczanegoprzezdziewiętnastowiecznekoncepcjeideologiczne.
Wrezultacierekonstruujęróżne-warunkowanemiejscemwdyskursach-zna-
czeniaetnonimówChorwaciiSerbowie2.Rozważaniatedotycząwięcnajbardziej
istotnychjednostekleksykalnych,które-zasprawąsprzecznychjęzyków
-ucieleśniająskonfliktowanezsobąwyobrażeniahistoryczne.Częśćtękończy
2Przyjmujętymsamymtezę,wmyślktórejnazwywłasnenietylkodesygnująkonkretneprzed-
miotyodniesienia,aletakżemająswojeznaczenia(czy-jakproponowałaEwaRzetelska-Feleszko
-treści;zob.Rzetelska-Feleszko2001).Badaczkawskazała,jakiebogactwotreścikryjesięnaprzykład
wnazwieWarszawa(Rzetelska-Feleszko2001:406).
