Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
temwyjściabadańzmierzającychdousytuowaniasyntezydziejównaroduwuni-
wersumkomunikowaniaobokpodręcznika(zob.Czerwiński2011b).
Podrugie,podręczniki-wprzeciwieństwiedosyntezpopularnonaukowych
-podlegająmniejlubbardziejścisłejkontroliodpowiednichurzędówpaństwo-
wych,cozkoleijestzwiązanezpolitycznieumotywowanymkształtowaniem
programówszkolnych.Nakształtpodręcznikówwpływawięcświadomiepewna
odgórniesterowanaizinstytucjonalizowanawładza,atakżeodpowiednieustawy
dotycząceszkolnictwaiszkolnictwawyższego3.Prowadzitozatemtakżedoukon-
stytuowaniasięodmiennegostatususamegonadawcykomunikatu(czasemprzy-
bieratopostaćzaskakującą,jakchoćbywczasachpowojennych,kiedytopierwsze
podręcznikibyłyprzekładamizsowieckichpierwowzorów).Przyanaliziepod-
ręcznikówtrzebabyrównieżwziąćpoduwagęwieleprzesłanek,naprzykładfakt,
żewkomunistycznympaństwiepolitykaoświatowadynamiczniesięzmieniała
ioscylowałamiędzywizjąfederalnąaunitarną(przyczympłaszczyznaustalona
deiureniekonieczniepokrywałasięzjejimplementacjądefacto),atakżeto,że
natreścipodręcznikówwpływmiałyrównieżzmianyprawa,jakchoćbytedo-
puszczającedorynkuróżnychwydawców,nietylkopaństwowychmonopolistów.
Odnotujmy,żewChorwacjiprawoograniczającemonopolwydawnictwaŠkolska
knjigawprowadzonowroku1995,choćzupełneotwarcierynkunastąpiłow2000
roku4,wSerbiizaśZavodzaizdavanjeudžbenikaażdo2010rokucieszyłsiępra-
wemwyłącznościnapublikacjepodręczników(zmiananastąpiławięcwostatniej
fazieprzygotowywaniatejksiążki).Wprowadzeniepodobnychzapisówustawo-
wychwróżnychmomentachwłaściwiewykluczamożliwośćjakiejkolwiekspra-
wiedliwejkomparacji.
Wynikaztego,żebadaniapodręcznikówmusząuwzględniaćinnykontekstich
powstania,naktóryskładająsięrównieżdebatapublicznai,jakojejrezultat,akty
ustawodawczeiwykonawcze(womawianejbroszurzeznajdująsięuchwałyoraz
korespondencjaautorówzinstytucjamipaństwowymi).
3Oczywiścieniemożnajednoznacznietwierdzić,jakobypopularnonaukowesyntezybyływyłącz-
nierezultatemnieskrępowanejpracyhistoryka.Władzapaństwowa-choćbyzasprawąodpowiednich
dotacji-możewpływaćnatreśćtegorodzajuksiążek(autorzymogąrównieżstosowaćautocenzurę).
Jesttojednakwpływzupełnieinnegorodzaju.
4Faktotwarciarynkudoprowadziłdoeskalacjikonfliktów,jakchoćbywtedy,gdywChorwacji
miałamiejscewielomiesięcznadebatanatematnieopublikowanegododatkudopodręcznikatraktu-
jącegoozdarzeniachhistorycznychporoku1989(Koren,Najbar-Agićić,Jakovina2005).Publikacja
-zamówionaprzezMinisterstwoNauki,OświatyiSportuw2002roku-miałabyćprzeznaczona
dlauczniówjednegozdotkniętychwojnąregionów(Podunavlja),alewtrakciepracstwierdzono,że
powinnasłużyćwszystkimszkołomwChorwacji.Ostatecznietosamoministerstwo-choćjużdecy-
zjąinnegoministra-zrezygnowałozpublikacji,apostanowienietopoprzedziła,ibyćmożewywołała,
polemikawmediach,którądokumentujewydanaw2007rokubroszura(zob.Dubljević2007).
