Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Kulturajakoznakotwórczaprzestrzeń
spotkaniajęzyków
Tytułemwprowadzeniawlogikęniniejszychrozważańzaprezentujęzwięźlepro-
ponowaneprzezemniezałożeniateoretyczne,którestojąupodstawprzedstawio-
nychtubadań.Reprezentująoneukierunkowanekulturowoispołeczniebadania
języka,ujętepoprzezinstrumentariumsemiotyczne.Wprowadzenietomarów-
nieżnaceluprzypisanieterminomoperacyjnym(takimjakjęzyk,dyskurs,znak
ikod)odpowiedniegomiejscawtymwywodzie.
Choćjęzykwielokrotnie-wduchunadwyrazoptymistycznegopoglądu
oświeceniowego6-określanomianemnajdoskonalszegonarzędzialudzkiejko-
munikacji,tezatamusiwspółcześniewywoływaćpoczuciezwątpienia.Niedlate-
go,żeistniejeinny,lepszysposóbporozumiewaniasię,aledlatego,żerodzajludz-
kijestwobecjęzykauległy.Owauległośćprzejawiasięw-nazwijmytoroboczo-
bezgranicznymzawierzeniujęzykowi,aobjawiasięwczęstowyrażanymprzeko-
naniu,żezapomocąjęzykamożnapowiedziećwszystko;żejęzykdajeabsolutną
wolnośćwypowiedzi,zwłaszczawspołeczeństwachliberalno-demokratycznych,
którerzekomouwalniajągoodwszelkichformkontroli,cozkoleimagwaranto-
waćwszystkimobywatelommożliwośćpowiedzeniawszystkiegoiwkażdydo-
wolnysposób(znaczącaczęśćelitkrajówpostkomunistycznychuznała,żekoniec
komunizmuoznaczauwolnieniejęzyka-wtymjęzykatraktującegoohistorii-
odideologii).Oczywiścieniejesttowpełnimożliwe,albościślej:niejesttomoż-
liwewsposób,wjakimoglibyśmynapierwszyrzutokasądzić.Wszakjęzyk-jako
nośnikwiedzyzawartejwświadomościspołecznej(zob.Gajda2004:21)-profiluje
naszemyśliisensynaszychwypowiedziwedługustalonegomodelupoznawczego
iaksjologicznego,narzucanamsposobymyśleniaiwartościowania,cooznacza,
żejestkulturowoi/bądźideologiczniezdeterminowany7.Niemożemyoczyścić
językazkultury(czyideologii),gdyżwłaśniekulturaiideologia-orazwielein-
nychczynników-wpływająnaówjęzyk,tojestumożliwiająjego(za)istnienie.
Społeczeństwademokratyczneorazfundamentyaksjologiczne,naktórychzosta-
łyoneufundowane,takżereprezentująokreślonykodkulturowy,akonkretnie:
jedenzmożliwychkodówkulturowych/ideologicznych.Ichjęzykiniesązatem
6Zankoncepcjęoświeceniową”uznaję-zaJohnemSearlem-przekonanie,żenświatjestabsolut-
niepoznawalnyorazżejesteśmywstaniezbadaćizrozumiećjegonaturę”(Searle1999:14).
7JaninaLabocha,analizującwkładDellaHymesadolingwistyki,stwierdza:nkażdawypowiedź
nietylkorealizujeregułysystemu,czylilangue,alerównocześnieaktualizujepewienwzorzeckulturo-
wy,tzn.niepowstajecałkiemdowolnie,leczwedługpewnychnorm”(Labocha2009:59).
