Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
nowa1974;Bogusławski1983;Bartmiński2003[1981],2007,2009;Tabakowska
1995,2003;Wierzbicka1999,2007;Labocha2009;Duszak1998;Gajda2005;
Witosz2009;Tokarski2001;Grabias1994;vanDijk2001,2006;Grzmil-Tylutki
2011;Skowronek2006itd.).WChorwacjiiwSerbiinajbardziejrozbudowane
modeletakiegomyśleniazaproponowalizwłaszczaM.RadovanovićwksiążceSo-
ciolingvistika(zob.Radovanović2004[1979])iD.ŠkiljanwksiążceUpozadini
znaka(Škiljan1985)oraz-wnigdyniepublikowanymdoktoracie-MarinAndri-
jażević(Andrijażević1996)11.
Wydajesięwięc,żebadaniajęzykawizolacjiodkontekstuznaczniejezubo-
żają,albościślej:koncentrująuwagętylkonapewnymjegoaspekcie-nastruk-
turze.Prawdajestjednaktaka,żejęzykżyjeitworzysięwswoichrzeczywistych
realizacjach.Towłaśniewtychkonkretnychsytuacjachstajesiętym,czymjest
przedewszystkim-narzędziemporozumiewania.Wartowtymmiejscudodać,
żeniemożebyćonotraktowanewyłączniejakoprzenoszenieznaczeńisensów
czyteżopisywanieobiektywnejrzeczywistości.Porozumiewaniesiębowiemsłu-
żytakże,amożenawetprzedewszystkim(?),kreowaniutejrzeczywistości,czyli
narzucaniujejokreślonychformwyobrażeniowychisymbolicznych,nadawaniu
wartościokreślonymideom.Wszystkobowiem,takżenaszemyśli,urzeczywist-
niasięwjęzykuizapomocąjęzyka.Wjakisposóbsiętodokonuje,ado-
kładniejmówiąc:jakiemechanizmytutajdziałają,mówinamteoriasemiotyczna.
BorisUspienskirozróżniasemiotykęznaku(wywodzącjąodPeirce’aiMorri-
sa)isemiotykękodu(wychodzącoddeSaussure’a):
Celowejestrozróżnieniesemiotykiznakuisemiotykijęzykajakosystemuznakowego.
PierwszawywodzisięzpracPeirce’aiMorrisa,druga-deSaussure’a.Zgodnieztympo-
działemmożnarozróżnićdwietendencjewsemiotyce-logicznąisemiotyczną.Wpierw-
szymwypadkuuwagabadaczakoncentrujesięnaizolowanymznaku,czylinastosunku
znakudoznaczenia,doadresataitakdalej.Wtymsensiemożnamówićosemantyce,syn-
taktyceipragmatyceznaku,ostrukturzeznaku,rozróżniaćznakiikoniczneisymboliczne
orazbadaćprocessemiozy,czyliprzekształcenianie-znakuwznak.Wdrugimzaśwy-
padkubadaczskupiauwagęnienapojedynczymznaku,lecznajęzykujakomechanizmie
przekazutreści,korzystającymzokreślonegozestawuznaków(Uspienski2002:26).
PodobniejakUspienski,będęwtejksiążcekorzystałzarównoztriadycznego
instrumentariumwypracowanegoprzezPeirce’a:reprezentamenu,interpretan-
taiprzedmiotu(przyczymcelemniewdawaniasięwniezwykleskomplikowaną
materięjegoteoriireprezentamenzamienięnośnikiemznaku,interpretant-poję-
ciem,przedmiotzaś-przedmiotemodniesienia,wyjąwszyteprzypadki,wktórych
będęchciałodnieśćsiędoniezmodyfikowanejteoriiamerykańskiegopragma-
tysty12),jakizdeSaussure’owskiejkoncepcjiznakujakojednostkidwoistej,po-
11Zob.takżetekstyztomuzbiorowego:Andrijażević,Vrhovac(red.)1991;AndrijażevićiZer-
gollern-Miletić(red.)1997.
12Zob.Peirce:(2)228.
