Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
neutralne,choćtowłaśnieprzekonanieoichneutralnościiabsolutnościczynije
takbardzowpływowymi.
Język,aściślejkonkretnykomunikatjęzykowy(parole),powstajewokreślonym
kontekściesytuacyjnym,historycznym,kulturowymispołeczno-politycznym,
cowrezultacieprzekładasięnato,żetakżelanguestanowipochodnąwieluróż-
nychkontekstów8.Odnotujmynamarginesie,żegłównenurtyjęzykoznawczej
tradycjistrukturalistycznej-zgodniezjednostronnymodczytywaniemKursu
deSaussure’a(deSaussure1991[1917])-sprowadziłyrefleksjęnadjęzykiemdo
systemowejjegostruktury,itylkodoniej.Tymczasemwwielumomentach
tejksiążki,aprzedewszystkimwodnalezionychw1996rokuSzkicach(deSaus-
sure2004)-jedynychautentycznychtezachzapisanychwłasnąrękąprzezgenew-
skiegouczonego-wyraźniewidać,żedostrzegaonpotrzebęanalizyspołecznych
uwarunkowańjęzyka9.SemiotykadeSaussure’ajestnieredukowalniezwiązana
zrzeczywistościąpozajęzykowąlub-wzależnościodprzyjmowanegostanowi-
ska-zrzeczywistościąkulturową.Takieprzekonanie,dowodzącewitalnościza-
proponowanegoprzezeńmodelu,wyrażałowieluwybitnychuczonych-czasem
wopozycjidoszwajcarskiegolingwisty(np.Ricoeur1989;Merleau-Ponty1999
[1945,1960,1969];Hymes1981[1974];Harris1988,1998),czasemuszczegóła-
wiającjegotezy(np.Bally1966;Benveniste1966;Barthes2000[1957];Jakobson
1989;Uspienski1998;Eco2009[1976])10.EmileBenvenistepisałnaprzykład,
żenspołeczeństwojestdanerazemzjęzykiem.(ś)jestspójnejedyniedzięki
wspólnemuużywaniuznakówkomunikacji”(Benveniste1980[1968]:27),zkolei
dlaDellaHymesateoriamowytosystemnzachowańkulturowych”(Hymes1980
[1973]:41).Dlajednegozfundatorównowoczesnejsocjolingwistyki,Williama
Labova,społeczniezorientowanynurtbadańnniestanowijednejzdziedzinjęzy-
koznawstwaanitakże-dyscyplinyinterdyscyplinarnej:toprzedewszystkimjęzy-
koznawstwo,pełnejęzykoznawstwo-alejęzykoznawstwopostawionenanogach”
(za:Głowiński1980:9).Coznamienne,nawetlingwiściuznawanizatradycyjnych
strukturalistówodchodząodbadańodzierającychjęzykzkontekstówjegoużyć
(zob.np.Lyons1981).Nietrzebatutajdogłębnieomawiaćzałożeńpragmatykiję-
zykowej,któraukonstytuowałasięzinspiracjilogiki(Frege,Grice,Russell,Straw-
son)orazfilozofiianalitycznejifilozofiijęzykapotocznego(Wittgenstein,Austin,
Searle).Analizakontekstu,atakżeinnychkorelatówaktukomunikacji,jestjuż
dzisiajrozpowszechnionymsposobembadańjęzyka,oczymprzekonująbadania
kognitywistów(wtymJOŚ),stylistykówczybadaczydyskursu(zob.np.Maye-
8OtrudnościachzwiązanychzmetodologicznymuchwyceniemwielościkontekstówpisałStani-
sławGajda(zob.Gajda2005).
9PiszeotymrównieżwewstępiedoksiążkideSaussure’aMagdalenaDanielewiczowa,tłumaczka
Szkiców,zob.równieżGodlewski2008:87-104.
10Najbardziejdruzgocącejkrytykidoczekałsięówmodelzestronydobrzeunasznanegokogni-
tywizmuoraz-mniejznanego-lingwistycznegointegracjonizmu(zob.Harris1988,1990,1998).Zob.
takżeKorżyk1999.
