Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zacznijmywięctępodróżwświatznakówodprzywołaniakoncepcjiszwajcarskiego
językoznawcyFerdinandadeSaussure’a.
KonceptznakudeSaussure’a
Podstawąwiększościopisanychwtejksiążcetechnikanalitycznychjestkonceptzna-
kuwprowadzonyprzezFerdinandadeSaussure’a4napoczątkuXXw.Wrazzukaza-
niemsięjegopublikacjiKursjęzykoznawstwaogólnego5pojawiłasięnietylkonowa
nazwanauki,badającejżycieznakówwramachżyciaspołecznego,czylisemiologii,
aletakżedefinicjaznakuujętazperspektywyjęzyka.
Dlaniegoznakbyłpołączeniemdwóchzfrancuskanazwanychelementówsignifiant
isignifié6wjednącałość.Współcześnikomentatorzytejkoncepcjiczęstoopisująsigni-
fiantjakomaterialnąformę,oznacznik,elementznaczący,wyrażenieczyformę,którą
przybieraznak,asignifiéjakopojęcie,ideę,znaczenie,treść,doktórejsięodnosi.
ZnakwujęciudeSaussure’ajestjaknkartkapapieru”
.Dwaelementyznakuniemogą
istniećbezsiebie-niemasignifiant(oznacznika),którenieniesieżadnegoznaczenia,
iniemasignifié(znaczenia)bezformy.Relacjamiędzytymielementamitworzący-
miznakjestumowna,przyjętazwyczajem,konwencjąiniewynikazjakichśobiek-
tywnychuwarunkowań.Tensamsignifiant(oznacznik)możereprezentowaćwiele
różnychznaczeń,takjaksignifié(znaczenie)możebyćwyrażonezapomocąwielu
różnychsignifiant(oznaczników).Tadefinicjaznaku,rozszczepiającagonadwie
składowepozwalabadaczowianalizowaćznakwłaśnieztychdwóchperspektyw:
signifiant(oznacznika)lubsignifié(znaczenia).Omożliwychzaletachtakiegopodej-
ściaopowiemywięcejwwpodrozdzialenAnalizasignifiantisignifié”
.
AbylepiejzrozumiećkonceptznakudeSaussure’a,przyjrzyjmysięjegoschematowi.
Naschemacieznakuprzedstawionymnailustracji2.1widaćdwapodstawoweelemen-
ty:obrazjabłkaipołączoneznimpojęcienpokusy”
.Samwizualnyelementprzedsta-
wiającyjabłkojeszczeniejestznakiem-dopieropołączeniegozokreślonympojęciem,
wtymprzypadkunpokusą”sprawia,żemożemymówićoznaku.Zauważmy,żejeśli
używamyokreślenianznak”
,toprawiezawszełączymygozdopełniaczem,np.znak
pokusy,znakmiłości,znakdobra.Oczywiściemożemytakżemówićoznakudrogo-
wym,jaknp.znakzakazupostoju-zpunktuwidzeniasemiotykionteżjestznakiem,
czylielementemwizualnym,zazwyczajprostymrysunkiempołączonymzokreślonym
znaczeniem.Znakzawszewięcjestznakiemczegoś.Nanaszymprzykładziepopra-
wejstroniepokazaliśmyróżnenazwynajczęściejspotykanewliteraturzesemiotycznej.
4Pomijamytutajinnekonceptyznaku,jaknp.CharlesaSandersaPeirce’aczyOdgena-Richardsa.Skupiliśmysię
tylkonatych,którestosujemywnaszejpraktyceanalitycznej.
5F.deSaussure,Kursjęzykoznawstwaogólnego,PWN,Warszawa1991.
6Postanowiliśmywtejksiążcekorzystaćzoryginalnychfrancuskichnazwsignifantisignifé,choćczasami
będziemyużywaćteżinnychokreśleńobecnychwpolskichtłumaczeniachgłówniejakooznacznikiznaczenie.
24
2.Podstawowekonceptysemiotyczneiichzastosowanie
