Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GenezaiewolucjaSenatu
27
wyraztendencjizarysowującychsięwewnątrzstanupanującegouWrezultacie
SenatzacząłnaSejmieudzielaćnieHrady”,tylkoHprzyzwolenia”przystanowie-
niuówczesnychkonstytucji(ustaw)uKonstytucjasejmowa:Nihilnovi,uchwalona
podczasobradw1505ruwRadomiu,zrównałauprawnieniaSenatuiIzbyPosel-
skiejwprocesietworzeniaprawa-Hnicnowego[nihilnovi]stanowionymbyćnie
ma,przeznasinaszychnastępców,bezwspólnegozezwoleniasenatorówipo-
słówziemskich”20uWtensposóbkształtowałasiękonstrukcjatrzechczynników
jakoHoddzielnychstanówsejmujących”,realizującychwspólniefunkcjęustawo-
dawcząidecydującychwinnychsprawach,którenależałydokompetencjiSej-
muuDoczasuzawarciauniilubelskiejw1569ruparlamentpolskibyłpozbawio-
nyreprezentacjizniektórychprowincjipaństwawładanegoprzezJagiellonówu
WSejmieniebyłoprzedstawicieli:WielkiegoKsięstwaLitewskiego,PrusKrólew-
skich(dzisiejszegoPomorza),aod1562rutakżeszlachtyzniewielkiegoKsięstwa
Oświęcimsko-ZatorskiegouDopieroaktuniilubelskiejdoprowadziłdopowstania
jednolitegoprzedstawicielstwaRzeczypospolitejObojgaNarodów21u
RadakrólewskazostaławłączonadoSenatuincorporejakozbiorowośćHnie-
usuwalnych”dostojnikówkościelnychiświeckich,zachowująckompetencje,pre-
rogatywyiobowiązkiradymonarszej22uNaprzełomieXIViXVwuzaczęłasięprze-
kształcaćworgansamoistny,zajmującymiejscepośredniepomiędzymonarchą
aprzedstawicielamistanuszlacheckiego,coprzejawiałosięzamykaniemjejskła-
du,wprowadzeniemokreślonegoporządkuzasiadaniabędącegowypadkową
hierarchiitytularnejizwyczajowejorazkompetencjamidosamodzielnegode-
cydowanialubwspółdecydowaniaosprawachpaństwowych23uSenatstanowiło
-poinkorporacjiw1495ruziemipłockiej,którautworzyłaosobnewojewódz-
two,87dostojnikówduchownychiświeckichuWdziewięcioosobowejgrupiebi-
skupówrzymskokatolickichnajwyższąrangęposiadałarcybiskupgnieźnieński
-prymas,którybyłjednocześniepierwszymsenatoremRzeczypospolitejuTen
hierarchakościelnynamocyprzywilejuKazimierzaJagiellończykaz1451ruzostał
wyposażonywkompetencjękoronowaniakrólaikrólowejorazodXVwukiero-
waniawyboremmonarchyuZgodniezpostanowieniemSejmukonwokacyjnego
20
NihilnoviuZdorobkusejmuradomskiego1505roku,czu2:Materiałyźródłowe,tłuHuWójto-
wicz,WyduStowarzyszenieAnnoDomini,Radom2005,su36u
21
JuBardach,PoczątkiSejmu,[w:]JuMichalski(redu),HistoriaSejmupolskiego,tu1:Doschyłku
szlacheckiejRzeczypospolitej,WyduPWN,Warszawa1984,su50-51,55-57;KuMikulski,Parlamenta-
ryzmpolskiwXVI-XVIIIwieku,[w:]DwadzieścialatpoprzełomieuTradycjeiwspółczesnośćdemokracji
parlamentarnejwPolsce.MateriałyzkonferencjizorganizowanejprzezMarszałkaSenatuBogdana
Borusewicza,PolskieTowarzystwoHistoryczne,PolskieTowarzystwoNaukPolitycznych,29maja
2009,[opracuJuWardzała,MuLipińska],WyduKancuSenatu,Warszawa2009,su14-15u
22
AuSucheni-Grabowska,KształtowaniesiękoncepcjiSenatuwXVIwieku,[w:]KuMatwijowski,
JuPietrzak(redunauku),SenatwPolsce…,su35-36u
23
WuUruszczak,Sejmwlatach1506-1540,[w:]JuMichalski(redu),HistoriaSejmupolskiego…,
su75u
