Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.WprOWADzENiE
dowcipemaestetyką1.Niejestonajednaktakprostajakuwielu
innychautorów,nacowskazujejużpierwszezdanieDowcipuł
Wątektenjestjednakzbytobszernyiwymagałbypoprowadzenia
wywoduwniecoinnymodzałożonegokierunku,dlategonie
zostałponiżejuwzględniony.
Możnapodejrzewać,żeFreuda,piszącegoswąrozprawę113lat
temu,bawiłyniecoinnedowcipyniżte,któremogłybydziśzostać
uznanezazabawne
2
.Onsamzwracałuwagęnato,żeprzynajmniej
wczęściprzypadkówcechądecydującąoskutecznościdowcipów
jestichaktualność(Freud,1905b/1997).Zwłaszczażartyzaha-
czająceotematypolityczneulegająszybkiemuprzedawnieniu.
Ponadto-corównieżzawarłFreudwswychprzemyśleniach-
różnesąkryteriadowcipudlaprzedstawicieliposzczególnych
klasspołecznych.Uwagętęmożnasparafrazować,konstatując,
żedowcipnośćbezwątpieniazależyodwieluczynników,spośród
którychnapierwszyplanwysuwająsiętenaturyspołecznej.Idąc
natomiastjużniecodalejniżsamFreudiprzyjmującnachwi-
lę,żekryteriumśmiesznościjestwjakiśsposóbnadrzędnedla
wszelkiegorodzajudoświadczeńzwiązanychzdowcipem,komiką
czyhumorem,możnaprzypuszczać,iżcałytenobszarpodlega
uwarunkowaniomspołecznymikulturowym(por.np.Apte,1983).
Nieumknęłotouwadzeinnychautorów,którzynierazwska-
zywalinato,żespołecznywymiardowcipów,którymizajmuje
sięwswejrozprawieojciecpsychoanalizy,jestściślezwiązany
zespecyficznymiwarunkamihistorycznymiisocjoekonomicz-
nymi,wktórychpowstawałDowcipijegostosunekdonieświa-
domości(Gray,2013).Bezprzeszkódmożnapowiedziećtosamo
ocałejpsychoanalizie,choćniewątpliwiewprzypadkuwyżej
1
Świadcząotympojedynczezdaniarozprawyodowcipie.Ichkrótkie
omówienieznalazłosięwniniejszejpracy.
2
Wyczerpującegoprzeglądupolskichdowcipówzdrugiejpołowy
XIXw.ipierwszychczterechdekadXXw.dokonałEdwardStachurski
(2011).Cociekawe,większośćznichmaniedwuznacznieseksualny
podtekst.
13
