Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
chłopów?
3
Najwyraźniejodpowiadałynapewnepoczuciebrakulubjakiejś
nieadekwatnościwiedzyonaszejprzeszłości.Choćistniejecałkiemsporoprac
ochłopach,jestteżpewne,coprawdadośćwąskie,gronohistorykówzajmu-
jącychsięchłopami,tojednakpraceSowyiLederadotknęłyczegośspołecz-
nieważnego,skorowywołałyażtakioddźwięk.Wmoimodczuciutymczymś
byłbrakrzeczywistejświadomościrolichłopówwhistorii,oddziaływania
gospodarkiopartejnapracyniewolnejchłopównarozwójpaństwa,wpływu
podziałuszlachta-chłopinakształtowaniesięstosunkówspołecznych,ale
teżjegooddziaływanianawspółczesność,wreszcie-zatarciepamięciospo-
łecznychwalkachichłopskimoporze.PracaSowymadodatkowojeszcze
jednązaletę.otóżautorwpisujehistorięPolskiwglobalneprocesyprzemian
ipokazujeichwpływnapaństwo,anietylkoewentualniezestawiazesobą
wybraneelementyhistoriinaszegokrajuidowolnegomiejscanaświecie.
Innymisłowy,jegohistoriaziempolskichstajesięhistoriąukazywanąnasze-
rokimtle,anaszkrajwniejniejestsamotnąisamostanowiącąsięwyspą.
nZwrotplebejski”,symbolizowanyprzezwspomnianewyżejprace,
zainspirowałmniedopodjęciabadańnadchłopskimiformamioporu
orazbuntuwpańszczyźnianejPolsce.Książkatajestwięcpróbąantro-
pologicznejanalizyszerokorozumianegochłopskiegooporu.Staramsię
wniejpokazaćproceszawłaszczeniachłopskiejpracyprzezszlachtęoraz
to,wjakisposóbchłopisiętemuzawłaszczeniuopierali.Niechciałbym
jednakpoświęcaćjejnaodtworzenieiewentualnąreaktualizacjębadań
nadkonkretnymiprzejawamitakichchłopskichbuntów.Moimcelemjest
raczejpokazanie,żechłopskiopórwPolsceniebyłczymśwyjątkowym,ale
wpisujesięwcałyszeregwalkspołecznych,jakienastępowałymiędzyXVI
aXIXwiekiem.Tymsamymchciałbymzrozumieć,jakglobalneprocesy
zawłaszczeniapracypoXVwiekukształtowałyludowyopórjakoodpo-
wiedźnanie,naprzykładziechłopównaziemiachpolskich
4
.Pragnętutaj
jeszczezwrócićuwagęnajednąkwestię.ogólnierzeczbiorąc,wieleprac
poświęconosposobomdominacji,wyzysku,podporządkowania,można
nawetwskazaćrodzajintelektualnejmodywtropieniurelacjiwładzyczy
podporządkowaniawprzeróżnychwymiarach,takżehistorycznym.Jest
tooczywiściebardzoważne.Jednakżebadańnadtym,jakludzieradzą
sobiewrelacjidominacji,jakpotrafiąjąprzekształcićnawłasnyużytek
5
,
3
Zob.PawełWiktorRyś,„Zwrotplebejski”wewspółczesnejpolskiejhumanistyceidebacie
publicznej,(w:)Historia.Reprezentacja.Interpretacja,t.III,red.LechMokrzecki,Mariusz
Brodnicki,JacekTaraszkiewicz,WydawnictwoAthenaeGedanenses,Gdańsk2015,s.307-308.
4Por.PeterLinebaugh,MarcusRediker,TeMany-HeadedHydra.TeHiddenHistory
oftheRevolutionaryAtlantic,Verso,London-NewYork2012,s.2-5.
5
Zob.AlfLüdtke,Pieniądze,przerwyiprzytyki.Samo-wolaipolitykaniemieckich
robotnikówfabrycznychuproguXXwieku,(w:)Eigen-Sinn.Życiecodzienne,podmiotowość
