Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
SynEuropy
Napoczątku1933rokuwNiemczechżyłookołopółmilionaobywatelipo-
chodzeniażydowskiego,czylimniejwięcejjedenprocentpopulacji;kolejne
200tysięcymieszkałowAustrii.JednatrzeciaŻydówztychkrajówzostała
zamordowana;pozostałymudałosięwporęwydostać.OsiedlilisięwSta-
nachZjednoczonych,wAngliiiinnychkrajachnacałymświecie;doPa-
lestynyskierowałsięzaledwiecodziesiąty,wsumieod50do60tysięcy
osób-pierwsiuchodźcyodHitlera.Stanowili20procentwszystkichprzy-
bywającychtupodczasdwunastulatistnieniaTrzeciejRzeszy,alewciągu
dwóchlatpoprzedzającychwybuchdrugiejwojnyświatowejzNiemieciAu-
striiprzybyłaażpołowaimigrantów1.Byliprzerażeniizagubieni,wyrwani
zkraju,którykochali.Świadomość,żepopełnilibłąd,lokująctamuczucia,
atakżepotrzebaemigracjidoodległejziemibyłydlanichkatastrofą-nie
wzniesieniemsię,jakwdosłownymznaczeniuhebrajskiegosłowaalija,ozna-
czającegoprzeprowadzkędoZiemiIzraela-aleupadkiem.Byłatosmutna
historia.
WPalestynienazywanoichJeke.Niewiadomo,skądpochodzi
tosłowo.NajwyraźniejwśródŻydówwschodnioeuropejskichbyłowuży-
ciujużodjakiegośczasu,zanimupowszechniłosięwPalestynie.Byćmoże
wzięłosięodbonżurki,czyliJacke,jakąlubilinosićniemieccyŻydzi.Amoże
odniemieckiegosłowaGeck,oznaczającegofircykaczyklauna,spokrewnio-
negozangielskimnjokerem”.WPalestynieprzypuszczanotakże,żechodzi
ohebrajskieinicjaływyrażenianŻydzakutapała”.WieluniemieckichŻydów
uważałotookreśleniezaobraźliwe,takieteżonorzeczywiściebyło;równie
częstojednaksamiużywaligodlawzajemnejidentyfikacji*.
*W1979rokutelewizjaizraelskaplanowałanadaćfilmdokumentalnyoŻydachzNiemiec,zaty-
tułowanyJeke.PewienurodzonywNiemczechobywatelpoczułsięobrażonytymtytułemizwró-
ciłdoSąduNajwyższegoowydanienakazusądowegozabraniającegotelewizjiizraelskiejużywania
tegoupokarzającegookreślenia.Sądodrzuciłwniosek,twierdząc,żeJekeniejestokreśleniem
obraźliwym,awręczprzeciwnie-wyrazemszacunku,anawetuczucia.Jednymztrzechwyro-
kującychsędziówbyłChaimKohen,byłyprokuratorgeneralny,należącydoniewieluJeke,którzy
wIzraeluosiągnęliwpływowestanowisko2.
