Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ZdzisławBartkowicz
wychowania,którerozumianejestjakozamierzonedokonywaniezmianwosobowo-
ściizachowaniu.
Ztego,copowiedzianonatematistotywykolejeniairesocjalizacji,wynikajasno,
żekwestiapomiaruantagonizmudestrukcyjnegowysuwasięnaczołonajważniej-
szychzadańdiagnostycznych.Przełożeniepojęciaantagonizmudestruktywnegona
językpomiarowyjestwciążnieladawyzwaniem,mimożeodjegowyłożenia
iupowszechnieniaupłynęłojużniemalczterdzieścilat(Czapów,Jedlewski1971).
Niedysponujemyjeszczenarzędziem,którymmożnabyłobyzmierzyćstopień
wykolejeniajednostki.Coprawda,antagonizmdestruktywnybędącyistotąwykole-
jeniajestponiekądprzekładalnynapojęcieagresywności,jednakpojęćtychnie
możnautożsamiać.Jeślirzeczywiścieagresywność–jaksądziłCz.Czapów(1980)
–wyjaśniaokoło80%pojęciawykolejenia,wówczasdodiagnozowaniategostanu
należałobyrekomendowaćwpierwszymrzędzieskaleagresywności,awśródnich
zapewneznanetestykwestionariuszowe(np.skalę,,NastrojeiHumory’’A.H.Bussa
iA.DurkeeczyInwentarzPsychologicznySyndromuAgresjiZ.Gasia)orazskale
obserwacyjnezachowaniaagresywnego.Jeślijednakuświadomimysobie,żena
liścietypowychwłaściwości,którewiążemyzosobowościąosóbwykolejonych,
znajdująsięprzedewszystkimwadliwepostawywobecotoczeniaisiebie,niewłaś-
ciwenawykireagowaniaemocjonalnegojakteżbrakiwzakresiekompetencji
społecznych,wówczaspostulowanyzakresdiagnozyulegnieznacznemuposzerze-
niu.Wpraktyceoznaczaćtomożezwiększenieliczbynarzędzi,jakichużyjemydo
diagnozowaniawykolejenia,ajednocześniedośćdużądowolnośćwichdoborze,co
utrudniawypracowaniestandardówwtymzakresie.
Kryteriaskutecznejresocjalizacji,jakimiposługujesiępedagogikaresocjaliza-
cyjna,towpierwszymrzędziekryterianaturypsychopedagogicznej.Pytamy
ozmiany,jakieuosobyresocjalizowanejzaszływzakresieosobowościiza-
chowania,przytymmamynamyśligłównieteaspekty,którezostałynajbardziej
,,dotknięte’’wykolejeniem.Skutecznaresocjalizacjawrozumieniuprawnikówto
wpierwszymrzędziebrakpowrotudoprzestępstwa(recydywy),awdalszej
kolejnościróżneaspektyprzystosowaniajednostki.Pedagog,którybezkrytycznie
osądzaefektywłasnejdziałalnościjedyniewoparciuokryteriumrecydywy,zdajesię
nierozumiećiniedoceniaćistotywysiłków,jakiepodejmuje.Fakt,żeosoba
resocjalizowanaznowudopuściłasięprzestępstwa,nieoznaczajeszcze,żenie
dokonałysięwniejkorzystneprzeobrażenia.Świadczynatomiastotym,żezmianyte
niebyłyjeszczenatyległębokie,byzagwarantowaćrespektowanieprawa.Niema
–rzeczjasna–potrzebyradykalnegoprzeciwstawianiatychdwóchrodzajów
kryteriówefektywnościresocjalizacji,zpewnościąnatomiastnależypróbowaćje
łączyć.
Zakreszmianpożądanych,jakiepowinnyzaistniećwtokuresocjalizacji,wynika
zestopniawykolejenia.Antagonizmdestruktywny,będącyistotąwykolejenia,jest
układempostaw,obejmujepłaszczyznęnastawieńpercepcyjnych,czylinawyków
ocharakterzepoznawczymorazpłaszczyznęnastawieńpreferencyjnych,czyli
