Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
LITTERA
kichjegoruchachrzadkolubraczejnigdynietrafiałosięnictakiego,cobyczyj-
kolwiekobrażałowzroklubsłuchł”27.CzyrzeczywiścieHomnibusmotibuseius”
toHwszystkiejegoruchy”?CzyPiotrowiistotnieidzieogestykulacjęMikołaja?
OjakiśśredniowiecznyHgestKozakiewicza”?Małotoprawdopodobne.Zdanie
poprzedzającewyżejcytowanemówibowiemotym,żeHintencjaduszyMiko-
łajazmierzałakuczciswegoStwórcy”(HheceiusdemNycolaianimiintentioad
suiCreatorishonoreminduxit”)28.Mowazatemtuozamiarachiczynachdoko-
nanych.WterminologiiówczesnejfilozofiiHactus”toHbytrzeczywisty”,zaś
przeciwstawionymuzwrotHinmotibus”tozamysłzmianyistniejącegostanu
rzeczy,Hbytpotencjalny”.AwięcMikołajtoczłowiek,któregoczynydokonane
orazzamiarynigdynieobrażałyStwórcy.NieobrażałybowiemHvidebaturinte-
riusadinstarcuiusdammargariteperquatuoranguloslucidissimefulgentis
adornari”.DuszaMikołaja,taperłaukrytawciele,jaśniałanaczterystronycno-
tamimoralnymi.Ściślej-klasycznymzestawemczterechcnót,takichjak:pru-
dentia,iustitia,temperantia,fortitudo.HMotus”wtekściePiotratoniezwykły
Hruch”,czyHfigurataneczna”lubHgestykulacjamówcy”,lecz,jakuCycerona
ischolastyków,Hporuszeniewolilubmyśli”,Hpopędtwórczy”,Hnatchnienie”,
Hdążeniedozmiany”,Hpracaumysłu,myślenie”,Hmotywdziałania”.Dodajmy,
żeHauditus”tonietylko,jakwtłumaczeniuGrodeckiego,Hsłuch”,aleteżHnau-
czanie”wznaczeniuHgłoszeniesłowaBożego”.NietylewięcszłoPiotrowioto,
żeMikołajnieobrażałHczyjegokolwiekwzrokulubsłuchu”,ileoto,żenotariusz,
choćniebyłzakonnikiem,niewystępowałprzeciwżadnejzprawdwiary,prze-
strzegałteżwszelkichprzykazań.Nieogrzecznośćzatemtuidzie,leczopra-
wowiernośćnotariusza,tejHprzyczynysprawczej”henrykowskiejfundacji.
Skłonnośćdostosowaniaterminówfilozoficznych,typowychdlatejepoki,
świadczyointelektualnymwyrafinowaniupisarstwaPiotra29.Niedziwiwięc,że
zpewnąwyższościąoceniałPrzemysłaI,który,choćposługiwałsięłacinąiczy-
tałpsalmy,byłdlaniegotylkoHquodammodoliteratus”30.
Wprawneposługiwaniesięretoryką,znajomośćteologiiifilozofii,znajo-
mośćłaciny,niemieckiegoimowyśląskichtubylcówstwarzajączytelnikowi
Księgihenrykowskiejsporotrudności.Łatwoprzylekturzetegoźródławpaść
27Ibidem,s.3.
28Ibidem,s.3(tłumaczenie),s.110(oryginał).
29JerzyFalenciak(idem,Studianadprawemrzymsko-kanonicznymwflKsiędzehenrykowskiej”,
Wrocław,etc.1966,s.49)zwracauwagę,żewywódprawnyautoradrugiejczęściKsięgihen-
rykowskiejmógłHtrafiaćtylkodoscholastycznejmentalnościsędziego,wykształconegojakoś
ibiegłegowprocesierzymsko-kanonicznym”.UwagiFalenciakarozsianepocałejjegopubli-
kacjiwskazująnakoniecznośćgłębokiegonamysłuprzytłumaczeniuiinterpretacjiprostych,
zdawałobysię,sformułowańźródła.Nietylkopojedynczezdania,aleteżpojedynczesłowa
mogąkryćnaderzłożonetreściwynikającezerudycjiautorówKsięgi.
30Kronikawielkopolska(MPHs.n.,t.8,s.108)dajecharakterystykęPrzemysłaIjakoascety,czy-
tającegoteżnocąpsałterz.
