Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7C.K.Norwid:Pismawszyst-
kie.[T.]3:Poematy.Zebrał,
tekstustalił,wstępemiuwa‑
gamikrytycznymiopatrzył
J.W.Gomulicki.Warszawa
1971,s.382.
8I.Oesterle:DEsistander
Zeit!“.ZurkulturellenKon-
struktionsveränderungvonZeit
gegen1800.In:Goetheunddas
ZeitalterderRomantik.Hrsg.
W.Hinderer,A.vonBor‑
mann,G.vonGraevenitz.
Würzburg2002,s.98(Stif‑
tungfürRomantikforschung,
Bd.21)-tłum.E.K.
25
chrześcijan,heroiczneepizodynarodowe-aletakżeto,żesama
funkcjaprzedstawianiarealizowanawteraźniejszościjesttworem
czasowymiczynnieuczestniczywtworzeniuhistorii.Kategoria
Uwzglądunateraźniejszość"stawałasięwtensposóbimmanentną
właściwościąprodukcjipoetyckiejiartystycznej.
Osobnemiejscezajęławkoncepcjachromantykóweksponowana
wtychrozważaniachproblematykaprzyszłości.Jeszczenaprzeło‑
mieXVIIIiXIXorazwpierwszychdekadachXIXwiekumogłaona
wydawaćsięromantykomeuropejskimperyferyjna(wrzeczywi‑
stościbylioninieprzerwaniejejświadomi),natomiaststawałasię
pierwszoplanowąwlatachczterdziestychXIXwieku,wokresie
poprzedzającymWiosnęLudówiwjejtrakcie.Watmosferzepoli‑
tycznegoispołecznegowrzeniaodpowiedźnapytanieUkuczemu
zmierzać?"rozstrzygałaostosunkuautorówdorozgrywających
sięwydarzeń.Rodziławewnętrznenapięcieikłopotliwedylematy.
UMiędzy»skądidę?«a»idędoczego?«-lamentowałNor‑
widwpowstałejw1849rokuNiewoli-Wsobieiwdziejach
jaukrzyżowanym!"7.Metaforaukrzyżowaniajasno,brutalnie
uzmysławiała,iżwizjeprzyszłościoddalałysięodzastanegoobrazu
przeszłościiżenabrzmiewałabolesnakolizjamiędzynimi.
Romantycytakczyowakdokonaliwporównaniuzoświeceniem
zasadniczejzmianywujęciuprzyszłości.Wychodzącodaktualnej,
stającejsiętuiteraz(Uwciążpowstającej",jakpisałF
.Schlegel)lite‑
ratury,usytuowalijąwłaśniewperspektywiemającejnadejśćprzy‑
szłości,anie,jakklasycy,wperspektywieczytokontynuacji,czy
tonegacjiprzeszłości.Punktemodniesieniadlateraźniejszościstał
sięzatemhoryzontprzyszłości.
Przyszłość,inaczejmówiąc,awansowaładoroliirangikryterium
tego,cowteraźniejszościiprzeszłościistotneorazwartościowe,
comogłowydaćwczasieprzyszłympożądaneowoce.Romantycy
wprzyszłośćprzenieślirównieżmodeleUpowszechnejprzemiany
świata".UmieściliwniejiwizjęUzłotegowieku"-celuromantycz‑
nychutopii-iwizjęgrożącejświatuapokalipsy.Pożądaneprzyszłe
UKrólestwoBożenaziemi"zostałouznanezanajwyższycelludz‑
kichdążeń.Postulatiperspektywajegorealizacjistałysiępunktem
odniesieniaipodstawąocenywszystkichUdoczesnych"iUziemskich"
poczynań.RzeczybezzwiązkuzideąprzyszłegoKrólestwaBożego
naziemistałysięjednocześnierzeczamibezznaczenia.
Następstwatychipodobnychprzewartościowańniezawsze
byłyjednoznaczne.UJednązkonsekwencjiustawicznychprzemian,
ucieczkiczasuwnieprzewidywalnąprzyszłośćorazrozpadaniasię
przeszłości-pisałaniemieckaautorka-stałsiępodziałczasuna
oderwanemomenty[MomentanisierungderZeit],odrywaniesięoraz
izolacjapojedynczychmomentówprzeszłościiprzyszłości"8.Powo‑
dowałototrudnościwwiązaniuposzczególnychzdarzeńwciągi
FuturumwkoncepcjiSłowackiego
