Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BrigitaSpeičytė
14
Jejtłumacz
19
,mieszkającynaŻmudziiprzeztrzydekadybar-
dzozPożkązaprzyjaźniony,byłpodtymwzględembliskistarszym
literatom.PrzekładprogramowegowierszaPożkiilitewskiutwórBi-
rutatojedynetekstyValiūnasaogłoszonedrukiemzażyciapoety(ten
druginałamachwarszawskiegoczasopismaDKolumb”w1828roku).
Niewszystkiejegorękopisydotrwałydonaszychczasów,jedynieze
wzmianekwiemynaprzykład,żebyłautorempolskojęzycznejepopei
Sobieskijada.Podsumowując,należystwierdzić,żepiśmiennictwoli-
tewskiepoczątkówXIXwiekuwznacznejczęścifunkcjonowałojako
rękopiśmienne,awięc–cocharakterystycznedlategotypuobiegu
tekstów–wniewielkich,mniejlubbardziejopartychnaosobistych
znajomościach,wspólnotachinterpretacyjnych.
ZtejperspektywywyróżniasięAntanasStrazdas(AntoniDroz-
dowski,1760-1833),któregoGiesmėssvietiśkosirśventos(Vilnius,
1814)sąpierwszymwydanymdrukiemzbiorempoezjilitewskiej(co
wpewiensposóbuzasadniaentuzjastycznywydźwiękmottaksiążecz-
ki,którebrzmi:DEccenovasuntomnia”).BiografiatwórczaStrazda-
saprzekonujezaś,żewydrukowanielitewskiejksiążkibynajmniejnie
byłowówczasrzecząprostą.Omawianytomikukazałsiębezzezwole-
niacenzora20,zaśkolejnyzostałodrzuconyprzezwileńskącenzurę(za
jejfunkcjonowanieodpowiadałuniwersytet)izaginął.Wrolisurowe-
gosędziegowystąpiłLeonBorowski,znanyprofesorliteratury21.Star-
19
WodróżnieniuodKlementasaiPożki,którychedukacjaograniczyłasiędobiałoru-
skichiżmudzkichszkółpowiatowych,SilvestrasValiūnaszdobyłwyższewykształ-
cenie–latem1812rokuukończyłwyższeseminariumduchowneprzyUniwersyte-
cieWileńskim,nieprzyjąłjednakświęceń,leczzaciągnąłsiędoarmiiNapoleona,by
m.in.wziąćudziałwbitwiepodBerezyną.Poamnestiimusiałpowrócićnarodzinną
Żmudź.
20
VytautasVanagas,AntanasStrazdas,Vilnius1968,s.136.
21
Odkryteniedawnodokumentyuzasadniająprzypuszczenie,iżpowodemodrzucenia
przezBorowskiegopoezjiStrazdasamogłobyćnieporozumienie.Otóżnieznający
litewskiegoprofesormógłjąoceniaćnapodstawiedosłownychtłumaczeńnapolski,
zktórychkilkazachowałosięwarchiwumkuratorawileńskiegookręguedukacyjne-
goAdamaJerzegoCzartoryskiego.Ojakościtychtłumaczeńniechświadczychoćby
fragmentGiesmėapiesiratas:DPogalvakumżtelis–/Visasbankietćlis”należałobyod-
daćpopolskunp.jakoDRękapodgłową–/Łóżkoipoduszka”,anieDDostaćczęsto
kułakwgłowę;/Jesttoposiłkiemiucztą”(atowłaśniedrugawersjajestautentycz-
nymcytatem).Bezwątpieniaobcowanieztakimitekstamimogłowystawiaćdobry
smakcenzoranaszwank.(Zob.StephanKessler,EineunbekannteÜbersetzungder
GedichtevonAntanasStrazdasinsPolnische,DLiteratūra”,t.38(1),2000,s.99-107).
