Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LitewSkaLiteraturapoczątkuXiXwieku
naoddzielneregiony,codlaichmieszkańcówoznaczałokonieczność
odnalezienianowychpodstawspójnościkulturalnejispołecznej.Nie
przypadkiemwtekstachnaprzykładDionizasaPożkilubSimonasa
Stanevičiusaoboknazwiskaautorazazwyczajpojawiasięteżinforma-
cjanatematjegoregionalnejDprzynależności”.Itaktytułprogramowej
odyPożkibrzmiwtłumaczeniunajęzykpolskiDoksiędzaKsawerego
Bohusza,Litwina,iJoachimaLelewela,Mazura,zaśwpodtytulepoja-
wiasięinformacja,żetoDutwórŻmudzina”(PszczółkawBaublu,rę-
kopis,1810).PodobniewtytulezbiorubajekSimonasaStanevičiusa
iKristijonasaDonelatisa,którypopolskubrzmi:SześćbajekSimonasa
Stanevičiusa,Żmudzina,idrugiesześćKristijonasaDonelaitisa,pruskie-
goLitwina(Vilnius1829).Należypodkreślić,żewtekstachlitewskich
zpoczątkuXIXwiekunazwyregionówciąglejeszczemająstarezna-
czenieetnopolityczne,niezaśwyłącznieetnograficzne.Częstewteks-
tachPożkilubStanevičiusaokreśleniaDLitwa”(nieAuksztota,tego
terminuwówczasnieużywano)iDŻmudź”totradycyjneregionydaw-
negoWielkiegoKsięstwaLitewskiego,wImperiumRosyjskimfunk-
cjonującejakogubernie.WpierwszejpołowieXIXwiekuziemiete
byłyoficjalnienazywaneguberniamiwileńską,grodzieńskąimińską,
leczwcodziennejświadomościichmieszkańcówbyłatowłaśnieLitwa
zjejhistorycznymiregionami7.Jednakniemapodstaw,bysądzić,że
DLitwin”pojawiającysięwnielicznychżmudzkichtekstachjakookre-
ślenieichautora(jakwprzedmowiedowyborubajekStanevičiusa
iDonelaitisa)lubadresata(jakwodachPożkiitegożStanevičiusa)
obejmujewswympolusemantycznymcałąówczesnąDlitewską”róż-
norodność.SłowotooznaczaprzedewszystkimLitwinówzetnicz-
nychziemlitewskich(zatemraczejniezgubernimińskiej).Wobrę-
bieówczesnejguberniwileńskiejwyodrębniano–jakojejczęśćswoistą
iosobną–Żmudź,czyliziemiedawnegoKsięstwaŻmudzkiego,które-
gowschodniagranicaprzebiegaławzdłużNiewiaży.Stądnaprzykład
7
7
TamaraBarażauskaitć,ZitaMediżauskienć,RimantasMiknys,Lietuvosistorija,
t.VIII,cz.3:Devynioliktasamžius:Visuomenėirvaldžia,Vilnius2011,s.37.Prawdą
jest,że(zwłaszczapodkoniecstulecia)przynależnośćgubernimińskiejdoLitwybu-
dziłazastrzeżenia,aniektórzyautorzyprzychylalisiędoopinii,żesątoraczejziemie
Białorusi(lubBiałejRusi),którąwspółtworzyłytakżeziemiegubernimohylewskiej
iwitebskiej.W1843rokuzguberniwileńskiejwydzielonazostałaguberniakowień-
ska,obejmującaswymzasięgiemznacznączęśćetnicznychziemlitewskich,wcześ-
niejadministracyjniepodporządkowanychWilnu.
