Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LitewSkaLiteraturapoczątkuXiXwieku
właśnietakichposzukiwańnarodowo-kulturalnejtożsamości,odpo-
wiadającychwspólnejdlabyłychziemRzeczypospolitejtendencjitam-
tegoczasudoDwiązaniakrajoznawstwazkształtowaniemaspiracji
patriotycznych”11.Pisarzelitewscyzwiązaniztymruchemaniniesfor-
mułowalijednegoczyjednolitegoprojektukulturalnego,aniniemieli
możliwości,byprojekttakiorganizacyjniewspierać,wdziałalnościich
możnajednakdostrzecwyraźnezarysynowychlitewskichkoncepcji
narodowo-kulturalnychiwizjeichrozwoju.Zkoncepcjamitymiściśle
wiążesięichtwórczośćliteracka.
9
GenezadziałalnościkulturowejŻmudzinów
Impulsówżmudzkiemuruchowikulturalnemudostarczyłyteksty
iinicjatywykulturalnepierwszychdwóchdekadXIXwieku,zaświad-
czająceoznaczeniujęzykalitewskiegoimożliwościorazpotrzebiejego
publicznegoużywania.Ztejperspektywynajważniejszyjesttraktat
FranciszkaKsaweregoBohusza(1746-1820)Opoczątkachnaroduiję-
zykalitewskiego,opublikowanyjakodrukzwartywWarszawiewroku
1808,apowstałynazamówienieTowarzystwaWarszawskiegoPrzyja-
ciółNaukiodczytanynajegoposiedzeniu12grudnia1806roku.Stał
sięonideologicznąpodporąpoczynańżmudzkichdziałaczykultural-
nych.Potrzebęopisujęzykalitewskiegodostrzegłczłonekwarszaw-
skiegotowarzystwa,historykTadeuszCzacki.Omawiającwdziele
Olitewskichipolskichprawach(Warszawa1800,t.1-2)źródłaprawa
litewskiego,zwróciłuwagętakżenalitewskąmowę12.W1802roku
CzackiwystosowałdorektorawileńskiegouniwersytetuHieronima
Stroynowskiegopisemnąprośbęopomocwbadaniachnadbudo-
wąjęzykalitewskiego,stopniemjegoodrębnościodinnychjęzyków,
związkamimiędzydialektamiżmudzkimiilitewskimi.W1804roku,
wcelusformułowaniaodpowiedzinatozapytanie,utworzonona
ImperatorskimUniwersytecieWileńskimspecjalnąkomisjęnauko-
wą.Wskładkomisjiweszliprofesorowie:JózefMickiewicz,Szymon
Malewski,MichałSzulciFilipNereuszGolański.Efektyichpracy
11
AldonaPrażmantaitć,ŽemaičiąvyskupasJuozasArnulfasGiedraitis,Vilnius2000,
s.222.
12
NatematgenezytekstuBohuszairoliCzackiegozob.GiedrusSubačius,Žemaičią
bendrinėskalbosidėjos,Vilnius1998,s.70-77.
