Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
iprzedzachodnimliberalizmem.Demokracjapolskawokresiepo-
powstaniowymniepotrafiławypracowaćakceptowalnegomodelucy-
wilizacjipolskiej.CzydlategoSłowackiniemógłjasnoopowiedziećsię
pojejstronie,czybyćmożeraziłygoskrajnestanowiskawobectradycji,
którąrzekomoodrzucićnależało,bobyłaprzeszkodą,aniepodstawą
nowejbudowy?Natopytanietrudnojednoznacznieodpowiedzieć.Zna-
czącejestnatomiastodejściewKrólu-Duchuodtradycjiszlacheckiej
isięgnięciedokorzenisłowiańskich,akceptacjapoglądówLelewelaopo-
czątkachdemokratycznychideiwsłowiańszczyźnie.ZwywodówLele-
welawynika,żezasadagminowładztwasłowiańskiegoprzetrwała
wsejmieszlacheckim,cowyróżniałopolskisystempolitycznywEuro-
pie.Wnioski,jakiemożnawyprowadzićzjegopoglądówprowadząwy-
raźniedokonstatacji,żerepublikanizmszlachecki(wrazzzasadąliberum
veto),apoteozowanyprzezromantyków,maswojekorzeniewprasło-
wiańskiejprzeszłościnarodu.Szlacheckawolnośćjestogniwemproce-
su,któryrozpocząłsięwprzeszłościprzedchrześcijańskiejibył,jak
rozumiałtoSłowacki,antycypacjąnowoczesnegodemokratyzmu.
Sądzę,żeSłowackiemubliskajestmyśl,którąwyraziłLeszekKoła-
kowski:flMusimyprzyswoićsobiehistorięjakonasząwłasną,zjejzgrozą
ipotwornościami,równiejakjejpięknoichwałę;jejokrucieństwaiprze-
śladowania,równiejakwspaniałedziełaludzkiegoumysłuiręki.Musi-
mytouczynić,jeślimamyznaćnaszewłaściwemiejscewewszechświecie
iwiedzieć,kimjesteśmyijakmamypostępowaćfl19.Rozwójtwórczości
Słowackiegonaprzykładzieutworówotematyceszlacheckiejpozwala
zauważyćdojrzewaniepoetyjakoartysty,któremuzależynanadaniu
literaturzepolskiejcechuniwersalności,wprowadzeniudoniejproble-
mówogólnoludzkich,aleteżwidzimywartyścieinteligentnegointer-
pretatorahistoriiPolski,któryczęstodostrzegairozumiewięcejniż
współcześni.NieuciekaSłowackiodpróbywłączeniasięwżycieswo-
jegonarodu,podejmujączadaniekształtowaniaduchowościPolaków
iwpływanianaprzyszłośćPolski.
19
L.Kołakowski,cytza:J.Jedlicki,Kołakowski:historiaiodpowiedzialność,
flGazetaWyborczafl,17-18lipca2010,s.22.
