Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
nieaktualna.MonografiezprzełomustuleciXIXiXXniemogąbyćrów-
nieżwystarczającymźródłemwiedzydlaczytelnikaXXIwieku.Współ-
czesneinterpretacjeutworów,wktórychpodejmowanyjesttemat
szlacheckiejtradycji,częstofunkcjonująodrębnie,sąrozproszoneinie
dająpełnegoobrazuproblemu,abrakkontekstuporównawczegoutrud-
niaformułowaniewnioskówogólniejszych.PrzełamujetętendencjęAn-
drzejWaśkowksiążceRomantycznysarmatyzm.Tradycjaszlachecka
wliteraturzepolskiejlat1831-1863.Wswojejpracyposługujęsiępoję-
ciemfltradycjisarmackiejflwustalonymprzezWaśkęznaczeniu,zawsze
wrozumieniuromantycznejrecepcjitradycjiszlacheckiej.Pomijam
współczesnedyskusjewokółterminuflsarmatyzmfl12.Interesujemnie,
jakwXIXwiekupojmowanoszlachecką(sarmacką)kulturę,cozniej
wybieranodlastworzeniaobrazuszlacheckiejprzeszłości(realia,oby-
czaje),jakprzedstawianomentalnośćszlacheckąijakiecelestawiano
tymprzedstawieniom.
FascynacjakulturąszlacheckąwidocznajestwcałejtwórczościSło-
wackiego,odJanaBieleckiego(1829)dopisanychwlatachczterdzie-
stychdramatów(KsiądzMarek,SensrebrnySalomei),zmieniasię
wyraźniewpismachpolitycznych,aniemalżegaśniewKrólu-Duchu
(1845-1849).Utożsamianiewliteraturzeprzedmiotusarmackichmoty-
wówzkrytycznymstosunkiemSłowackiegodoprzeszłościszlacheckiej
zaważyłonasposobieprzedstawianiatematu.AndrzejWaśkowewspo-
mnianejksiążceoromantycznymsarmatyzmietraktujetwórczośćpoety
jakoprostyrezultatjegopolitycznejczyspołecznejorientacji.Wodnie-
sieniudowrażliwegonazagadnieniaartystycznetwórcy,jakimbyłSło-
wacki,takiepodejścieniewydajesięsłuszne,ajużnapewno-
wystarczające.PonadtoWaśkostosunekSłowackiegodoprzeszłościszla-
checkiejzamykawformule:odflczerepurubasznegofldoflzłotejczasz-
kifl13,czegoniepotwierdzająpismapolitycznezlatczterdziestych
12
Por.wypowiedziuczestnikówdyskusjiprzedstawionewflTekstachfl1974nr4
inałamachflOgrodufl1994nr4.
13
flTypowadrogaromantyzmubiegławięc,jakuSłowackiego,odsymbolu«cze-
repurubasznego»polskości(wGrobieAgamemnona)do«złotejczaszki»,symbolu,
któregojednoznaczniepozytywnawymowaniebudzi(wdramacieZłotaCzaszka)żad-
nejwątpliwościfl.A.Waśko,Romantycznysarmatyzm.Tradycjaszlacheckawliteratu-
rzepolskiejlat1831-1863,wyd.2,Kraków2001,s.210(wydaniepierwszeukazałosię
w1995r.).
