Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Spórmagnacko-szlacheckistałsiępunktemwyjściadlaSłowackie-
go.Schematpowieścihistorycznej31poetazastąpiłschematembajro-
nicznym:ucieczkanatatarszczyznę,sformowanieoddziału,zemsta-
wszystko,jaksądzę,wszlachetnymcelupogłębieniaobrazuprzeszłości
wpolskiejliteraturze.Bajronicznykostiumstwarzałszansęnaukazanie
wszlachcicuczłowiekaprawdziwszegopodwzględempsychologicznym.
Słowacki,przyszłymistrzportretu,dostrzegałmożliwościtkwiącewbaj-
ronicznejkonwencjiipróbowałjewykorzystać.Myślę,żezauważałzbyt
dużystopieńidealizacjiwdotychczasowychkreacjachsarmackichbo-
haterów,byćmożechciałtozmienić.Wpsychiceszlachcica-rycerza-
husarza-chrześcijaninaukazałfatalneinstynktyzbrodni.Bieleckimiał
byćbohaterem,któryuświadamia,żezłoczaisięteżwrycerzu,zatem
możeiwszlacheckiejtradycjipolskiej.
WJanieBieleckimdajesięzaobserwowaćpewienrodzajnapięcia,
którewpóźniejpisanychutworachjestmniejlubbardziejwyczuwal-
ne.Wynikaono,jaksądzę,zjednejstrony,zzaciekawieniakulturąszla-
checką,mającądlapoetyposmakkulturyegzotycznej,zpoddawania
się,choćnieuleganiaestetycznemuczarowiobrazuprzeszłościprzed-
stawianegoprzezówczesnąliteraturęhistoryczną(Niemcewicz,Mal-
czewski,Hoffmanowa).Zdrugiejstrony-zkrytycznegostosunkudo
historycznejrolipolskiejszlachty,uformowanegoprzezintelektualną
atmosferędomuiwykształcenie.Teczynnikinieułatwiałypoecieak-
ceptacjisentymentalnejwizjidawności,właściwejdlapolskichwal-
terskotystów,apotemgawędziarzy.Stądchybawybórbajronizmujako
konwencjiukazaniaprzeszłości,którapozwalałapołączyćflmalownic-
twohistoryczneflztragicznymlosemczłowieka.ChoćSłowackiopi-
sujeJanaBieleckiegozwyczuwalnąadmiracjąwpieśnipierwszej,to
przecieżwnastępnychgonieoszczędzi,pokażejakozbrodniarza
izdrajcę.
31
NiemcewiczprzedstawiawpamiętnikuWacławaSieciechakonflikt(wkońcu
zbrojny)międzyJWHetmanemaWojewodąkrakowskim.Wpodziękowaniuzazwy-
cięstwoJWHetmanazostałaodprawionamszaśw.flJmćKsiądzLojolowicmiałkaza-
nie,któregotemabyło:Ambulabissuperaspidemetbasilicum[Pożmiiismokustąpać
będziesz].Jamsięzarazdomyślił,żetenbazyliszekbyłtoWojewodaiprawdziwiebyło
czemusięprzysłuchać.Poczymtotamhebdomadam[przezcałytydzień],przyoświe-
ceniumiastacałego,tańcowaliśmyipilifl.J.U.Niemcewicz,DwajpanowieSieciecho-
wie,oprac.J.Dihm,Wrocław1950,BNI-135,s.44.
