Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Założenia,celeimetodapracy
7
przestrzeniwydajesiędanenamnaturalnie.Filozofowieodzawszestawialipytania
owarunkitakiegopodziału.Wposzukiwaniuwytycznychpróbowanoposiłkować
sięwynikamibadańwielunaukszczegółowych.Począwszyodmedycyny,przez
biologię,socjologię,psychologię,ażpocybernetykęinaukiosztucznejinteligencji,
szukasięprzesłaneknatematosobliwościkażdejzwymienionychkategorii.We
wszystkichbadaniachdotyczącychsprawumysłowychcharakterystycznyjestbrak
możliwościoddzieleniaichodpłaszczyznyjęzykowej.Zadającpytanie,czyjakieś
zjawiskojestmentalneczyfizykalne,zazwyczajpytasięorodzajpredykatuużytego
doopisaniazjawiska,anieosamtypzjawiska.
Terminleksykamentalnaniezostałdotejporyzdefiniowany.Wbadaniach
lingwistycznychstosowanyjestintuicyjniewodniesieniudojednostekjęzyka,które
wiążąsięzintelektualnąaktywnościączłowieka.Dotychczasniewyznaczonopełne-
gozbiorujednostekjęzyka,któretworzyłybypolskąleksykęmentalną.Jeślipodej-
mowanotrudzwiązanyzustaleniemzasobusłownictwa,októrymmowa,tokoncen-
trowanosięwyłącznienanazwachczynnościumysłowych.Wksiążceposługujęsię
wyrazemmentalnywznaczeniubliskimdefinicjiMagdalenyDANIELEWICZOWEJ,która
termintenstosujedotakichjednostekleksykalnych,wktórychwcentrumstruktury
semantycznejznajdujesiękomponentumysłowyijemupodporządkowanesąinne
pierwiastkiznaczeniowe(DANIELEWICZOWA,2000b:2271230).DANIELEWICZOWAkon-
centrujesięnapredykatachmentalnych,janatomiaststarałamsięprzeanalizować
wyrażenianazywająceprocesy(zdarzenia),czynnościistanymentalneorazich
derywaty,pozawspomnianyminazwamiprocesówintelektualnych,interesująmnie
zatemleksemynazywająceosobyuprawiająceczynnościmentalne(np.myśliciel),
nazwywytworówczynnościintelektualnychorazrezultatówtychczynności(np.
myśl,pomysł,zamysł),nazwynarzędziczynnościmentalnych(np.rozum,umysł),
atakżenazwyoceniająceefektyczynnościumysłowych(np.niezrozumiały)ilek-
semyopisująceczyjeśzdolnościumysłowe(np.mądry,bezmyślny).Wszystkiete
kategoriesłowotwórczewymieniaDANIELEWICZOWA,nieprzedstawiajednakichopisu,
skupiającsięnawspomnianychwcześniejpredykatach.Predykatymentalne(inaczej:
epistemiczne)razemzdeontycznymiialetycznymizaliczadopredykatówmodal-
nychEwaJęDRZEJKO(1987).
Jednostkileksykalne,któreznajdująsięwklasiewyrażeńmentalnych,czy-
linazwprocesów,czynnościistanówumysłowych,badanesąprzezlingwistów
współczesnegojęzykapolskiegometodamianalizysemantycznej.Dobadańtych
skłaniachęćstworzenianormatywnegoopisuznaczeńwyrażeńjęzykowych,który
niezawszepokrywasięzichpotocznymużyciem.Moimcelemniejestwyczer-
pująceokreśleniezawartościsemantycznejdanegopojęcia1przeciwnie:właśnie
niedookreślonośćjestdlamnieistotna,ponieważpozwalaująćróżnokierunkowe
przeobrażeniawobrębieznaczeńwyrazów.
Założeniemksiążkijestprzedstawienieilościowychijakościowychzmian
słownictwapolskiego,doktórychdoszłowobrębieleksykimentalnej.Obszarba-
dawczytworząjednostkileksykalne,którychznaczeniementalneznanebyłojuż
