Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nakołach;kołowy’);narządrodny(archaizm:rodnyCpłodny,rodzą-
cy,urodzajny,żyzny’);rzutrożny(archaizm:rożnyCumieszczonyna
roguczegoś’);strażpożarna(przestarzałyprzymiotnik:pożarny-od
pożar);lusterkowsteczne,biegwsteczny(przestarzały:wstecznyCkie-
rowanywstecz,wtył’).Ichoćniektórezwymienionychterminów
sądobrzeznanePolakom,tojednakwiększośćtegotypupołączeń
występujewspecjalistycznychodmianachpolszczyzny.Stąddecy-
zjaoichwykluczeniuzezbioru.Wsłownikachjęzykapolskiego
dawnekomponentyowychkonstrukcjiopatrzonesąkomentarzem:
dziś(tylko)wterminie…orazodpowiednimkwalifikatoremwska-
zującymnaichprzynależnośćdookreślonejdziedzinywiedzyczy
techniki(por.notacjewUSJP).Nieliczneznichsąjednakwsłowni-
kuprzytaczane,zwłaszczagdystanowiąźródłoużywanychwjęzy-
kuogólnymzwiązkówwyrazowych(np.związekarkaprzymierza
iterminreligijnyArkaPrzymierza)4.Zrezygnowanorównieżzprzy-
taczaniawsłownikuwszystkichwspółwystępującychwspółcześnie
postaciwariantywnychzwiązkówwyrazowych.Ztegopowodunie
znajdziemywnimpołączeniacośjest,znajdujesięwkolebce.Odno-
towanonatomiastzwrotzanachronizmempowijak:cośjest,znajduje
sięwpowijakach.Nieznajdziemyteżpołączeniarobićminy,ponie-
ważniemawnimnicarchaicznego.Poświadczonyzatozostałzwią-
zekstroićminy,mieszczącyarchaiczneznaczenieczasownikastro-
ić.Wariantywnepostacizwiązkówfrazeologicznychpodawanesą
wsłownikachogólnychjęzykapolskiego.Użytkownikpolszczyzny
podejmujedecyzję,czyposłużysięonfrazeologizmemzelementem
archaicznym,czyraczejwybierzezrezerwuarudzisiejszejfrazeolo-
giiformępozbawionąśladówprzeszłości.Tojużsprawaindywidual-
nychkompetencjijęzykowych.
Zebranywsłownikumateriałdowodzi,żeklasafrazeologizmów
iprzysłówzdawnymelementemjęzykowymjestwewspółczesnej
polszczyźnieliczna.Związkiwyrazowezreliktemjęzykowymna
codzieńsąobecnewnaszejmowie,częstojednakniezdajemysobie
4Przywołanewsłownikunieliczneterminyreligijnesądefiniowane,alepozba-
wionecytatów.
10
