Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Klasyfkacjaarchaizmów
Napotrzebysłownikaprzedstawiasięnajbardziejznanypodziałar-
chaizmów,przezwielubadaczyprzyjmowany,podawanyprzezróżne
kompendianaukiojęzyku.Wyodrębniasięnastępującetypyarchai-
zmów:fonetyczne(archaizmemjestpostaćgłosowawyrazu,np.:ko-
zieł-kozioł,sierce-serce,uźrzeć-ujrzeć);fleksyjne(archaizmem
jestformafleksyjna,np.:wPrusiechzamiastwPrusach,przedlatyza-
miastprzedlatami),słowotwórcze(warchaizmachtegotypunastąpi-
łazmianaformantu,np.:kawalec-kawałek,zbrodzień-zbrodniarz);
leksykalnewłaściweorazrzeczowe(archaizmemjestcaływyraz,np.:
białogłowaCkobieta’,zalotnikCkonkurent’,kasztelan,paź,dziesięcina);
semantyczne(archaizmemjestznaczeniewyrazu,np.:ksiądzCksiążę’,
przytomnyCobecny’,przerazićCprzebić’);frazeologiczne(dubysmalone
Cbrednie,głupstwa,androny’);składniowe(reliktemjestdawnakon-
strukcjaskładniowa,dawnarekcjaczasownika,np.spaćkamieniem,
dziś:spaćjakkamień).
Archaizmyjakoskładnikizwiązkówfrazeologicznych
Wpolskiejterminologiijęzykoznawczejbrakujeokreśleniawszyst-
kichrodzajówkonstrukcjisłownychzarchaizmem(związkówfra-
zeologicznych,przysłów,terminów,zestawień).Dlategoautorka
niniejszegosłownikategotypuzwiązkiwyrazowenazywatradycjo-
nalizmami,asamterminntradycjonalizm”definiujejakofunkcjonu-
jącąwewspółczesnejpolszczyźniekonstrukcjęwyrazową,mieszczą-
cąwswoimskładziejakikolwiekarchaicznyelementjęzyka,będący
pozostałościąpowcześniejszychetapachrozwojowychpolszczyzny
(np.archaizmfonetyczny,fleksyjny,semantyczny)(Piela2016a;zob.
bibliografięsłownika).Wzależnościodrodzajuarchaizmuutrwa-
lonegowróżnychkonstrukcjachwyrazowychmożnawyodrębnić
następującetypytradycjonalizmów:
1)
zarchaizmemfonetycznym(konstrukcjazkomponentemnoszą-
cymśladydawnościfonetycznej),np.:przyszłanakogośkryska;
PrzyszłakryskanaMatyska//matyska;
13
