Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AulidyswącórkęIfigenię,którąwrzeczywisto-
ścichcezłożyćwofierzebogom.Oburzonypod-
stępnymwykorzystaniemswegoimienia,A.
stajewobronieIfigenii.Niekochajej,ajedynie
podziwiajejpoświęcenie.
2.(W.ShakespeareTroilusiKressyda),
wódzpysznyidumny;mazbytwysokiemnie-
manieosobie.NiechcewalczyćzTrojanamize
względunaobietnicęzłożonąHekubieorazjej
córce,aswojejkochance,Poliksenie.Dopiero
sprytUlissesa,któryzręczniepodrażniajego
miłośćwłasną,sprawia,żeA.ruszadoboju.Je-
gotradycyjnienajbardziejheroicznyczyn-
zwycięstwonadHektorem-zostajepokazany
jakopodłemorderstwo,gdyżA.wrazzżołnie-
rzamipodstępniezabijabezbronnego.
3.(J.RacineIfigenia),ukochanynarzeczo-
nyIfigenii;Agamemnonużywajegoimieniaja-
kowabika,obwieszczającKlitajmestrze,żema
przywieźćcórkędoAulidynaślub.Dowiedzia-
wszysięotymoszustwie,A.postanawiabronić
Ifigeniidokońca,przeciwstawiającsięwszyst-
kimdowódcom.NaprośbęIfigeniiuwalniaza-
kochanąwnimniewolnicęEryfilę.
4.(H.vonKleistPentesilea),prostolinijny,
nieskomplikowanymłodzieniec,którywalcząc
podTrojąwzbudzanamiętnośćkrólowejAma-
zonek,Pentesilei.Pokonawszyjąwwalce,za
radąProtoe,przyjaciółkikrólowej,udaje,że
jestjejjeńcem.Nieulegajednaksielankowym
wizjomkrólowej.Gdyprawdaojejprzegranej
wychodzinajaw,bezskutecznienamawiaPen-
tesileę,byudałasiedojegokrólestwa.Gdypoj-
muje,żeniezdobędzieukochanejinaczejniż
przystającnajejwarunki,wyzywająnapoje-
dynekzzamiarempoddaniasię.Giniezabity
przezrozszalałąkrólową,którawokrutnyspo-
sóbbezcześcijegozwłoki.
5.(S.WyspiańskiAchilleis),tragicznybo-
hater-półbóg.Zrozumiawszy,żejegoudziałw
walceoTrojęwiążesięzewspomaganiemspra-
wyniegodnej,postanawiazmienićantagonizm
Grecy-Trojanienaprzeciwstawieniepodli-
szlachetni.Bynawiązaćprzymierzebrater-
stwazrównymmuszlachetnościąHektorem,
wysyładoniegozpokojowymposelstwemuko-
chanegoprzyjacielaPatroklosa.Ponieważpo-
zwalamuzałożyćswązbroję,Hektorzabijago
jakouzurpatora.MszczącśmierćprzyjacielaA.
zabijaHektoraibezcześcijegozwłoki.Tymsa-
mymniweczyostatecznieswepostanowieniai
stajesięjednymznajważniejszychbohaterów
okrutnejrzezi.Opamiętawszysię,przezwycię-
żagniewioddajezwłokiHektoraPriamowi,po
czymdobrowolnieiświadomieidzienaśmierć,
wsiadającdopowożonegoprzezAtenęrydwa-
nu,któryrozbijasię.
Bohaterprawdziwietragiczny,gdyżnie
udajemusięzmienićwyrokówlosu,wyjśćpoza
2
ideenarodukuideiszlachetnejludzkości.Za-
razemjednakA.„naswójsposóbsprostał(...)
losowi:zrozumiałrzeczywistość,zrozumiał,co
mugotowano(...),odkryłprawdyniepojęteje-
szczedlarodaków,podjąłwalkęozmianęrze-
czywistościwmyślodkrytejprawdy-walkęz
przeznaczeniem.Ijakkolwiekniezmógłgo,
zmieniłjednakjegosens”(H.Filipkowska).
Dziejesceniczne:J.Strachocki(prapremiera,War-
szawa1925,reż.L.Schiller),T.Huk(Kraków1971).
ACKERMANNPaul(B.BrechtRozkwiti
upadekmiastaMahagonny),posiedmiulatach
głoduinędzyspędzonychnaszukaniuzłotana
AlasceprzybywawrazztowarzyszamidoMa-
hagonny.Przeciwstawiasięobecnymwszędzie
zakazomiwczasiehuraganuwygłaszapo-
chwałęniczymnieskrępowanejwolności(do-
stępnejoczywiściedlatych,którzymająpie-
niądze).Żyjerozrzutnieiswobodnie,ażpewne-
godniawydajewszystko.Opuszczajągoprzy-
jaciele,azaniezapłacenierachunków-najwię-
kszeprzestępstwowMahagonny-zostajeska-
zanynaśmierć.Przedegzekucjąuświadamia
sobie,że„radość,którąkupowałniebyłarado-
ścią,iwolnośćzapieniądzeniebyławolnością”.
ADAM(H.vonKleistRozbitydzban),sę-
dziawiejski.Sprawującurządwmałejwsipod
Utrechtem,wykorzystujeswąpozycjędouwo-
dzeniamłodychdziewcząt.Jegokolejnąofiarą
miałastaćsięEwa,którąpróbowałzmusićdo
uległościobietnicąuratowaniajejukochanego
Ruprechtaodrzekomegopowołaniadosłużby
wojskowejwkoloniach.Przedutratączciratu-
jeEwęzazdrosnyRuprecht,zmuszającjedno-
cześnieA.dorozpaczliwejucieczki,wczasie
którejzostajerozbitytytułowydzban.Odoko-
nanietejszkodymatkaEwyoskarżaRuprech-
ta.ProwadzonemuprzezA.procesowiprzyglą-
dasięwizytującywłaśniesądradcaWalter.
DziękiwłasnemusprytowiimilczeniuEwy,
któraniechcezaszkodzićukochanemu,A.uda-
jesięzwodzićnaiwnychwieśniaków.Dopiero
gdynieopatrznieskazujeRuprechtanakarę
więzienia,Ewaprzerywamilczenie,copozwala
domyślnemuradcyWalterowinawyjawienie
prawdy.SkompromitowanyA.uciekaprzezpo-
laprzedzemstąmieszkańcówwsi.
Postaćkomiczna,nawiązującadofarsowe-
gotypulubieżnegostarca.Zarazem,zracji
swegourzędu,groźna,częstointerpretowana
jakouosobienieskorumpowanejizdemoralizo-
wanejwładzy.
Dziejesceniczne:T.Döring(prapremiera,Berlin
1844),K.vonLaRoche(Wiedeń,poł.XIXw.),J.H.
Davideit(Monachium,IIpoł.XIXw.),T.Liedtke
(Berlin,IIpoł.XIXw.),H.Thimig(Wiedeń1911),
E.Jannings(Berlin1918),O.Homolka(Wiedeń
