Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HISTORIOGRAFIAPOLSKAINIEMIECKAOIIPOWSTANIUŚLąSKIM
przekazuhistorycznego.Wokresieprzyna-
leżnościczęściGórnegoŚląskadoIIRze-
czypospolitejprzypominaniemowal-
kachpowstańczychzajmowalisięgłównie
samiuczestnicywydarzeń(ichdokonania
EdwardDługajczykokreśliłmianemnprac
wspomnieniowychioambicjachnauko-
wych”1).Najważniejszymzopracowańbyło
wydaniew1925rokuprzezbyłegodowód-
cęIdywizjiGrupyOperacyjnejnWschód”
z1921rokuJanaLudygę-Laskowskiego
tomuźródełdodziejówpowstańśląskich
obejmującegoIiIIpowstanie(pt.Materjały
dohistoriipowstańgórnośląskich).Pozycja
tadodzisiajuznawanajestzafundamental-
nądladziejówpierwszychdwóchpowstań,
choćniejestwolnaodmankamentówtypo-
wychdlapracopamiętnikarskimcharak-
terze(np.subiektywizmuprzekazu).Najej
kartachzdefiniowanojakogłównąprzyczy-
nęwybuchuIIpowstaniaterrorzestrony
niemieckichbojówek,przedstawionotakże
jakogłówneosiągnięcielikwidacjęniemiec-
kiejPolicjiBezpieczeństwaiwprowadzenie
zamiastniejmieszanejpolsko-niemieckiej
policjiparytetowej.
Wartozwrócićuwagę,żetematyka
IIpowstaniapojawiałasięzwłaszczaprzy
okazjiobchodówrocznicowychIIIpowsta-
nia(niejakonajegomarginesie).Trzebateż
podkreślić(sytuacjazostałapełniejnakre-
ślonawhaślepoświęconymobrazowihisto-
riografiioIIIpowstaniu),żejużwrealiach
IIRzeczypospolitejujawniłsięspóroob-
razwydarzeńmilitarnychnaGórnymŚlą-
skuwlatach1919-1921,wktórymgłówną
rolępełniliadwersarzeWojciechKorfanty
(byłypolskikomisarzplebiscytowyidyk-
tatorIIIpowstania)orazMichałGrażyń-
ski(ówczesnysanacyjnywojewodaśląski,
wczasieIIIpowstaniaszefsztabuGrupy
OperacyjnejnWschód”).Swójpunktwidze-
niaprzedstawiliprzedewszystkimwcyklu
publikacji:W
.KorfantynałamachnPolonii”
(pt.Marzeniaizdarzenia),M.Grażyński
wpracyWalkaoŚląsk.Fragmentywspo-
mnieńsierpień1920-czerwiec1921.
ZakończenieIIwojnyświatowejizaist-
niałezmianyspołeczno-polityczneprzy-
niosłymodyfikacjęwukazywaniuwie-
luelementówprzeszłości.Spowodowały
takżezmianęsposobupostrzeganiaipre-
zentowaniaIIpowstaniaśląskiego.Pod-
czasgdyw1946rokuKazimierzPopiołek
wksiążceTrzeciepowstanieśląskieIIpo-
wstanieukazałjakozrywnarodowy,któ-
rynwznacznymstopniupoprawiłsytuację
Polaków,stwarzającznacznielepszewa-
runkidlaichdalszejpracyprzedplebiscy-
towej,dającwiększepoczuciebezpieczeń-
stwapolskiejludności,podnoszącznacznie
jejsamopoczucie”2;towwydanejrokpóź-
niejinapisanejwspólnieprzezJerzego
ZiętkaiWilhelmaSzewczykapracypt.Po-
wstańczyszlak-rozważaniapowstańcze
ukazanojużinnąinterpretacjęwalk.Po-
wstaniaśląskie(traktowaneeubloc)sta-
łysięnschodamidodemokracjiludowej”;
częściąprocesusięgającegoswymipocząt-
kamiXVIIIwiekuiwystąpieńchłopskich
przeciwkoniemieckimpanom.Oprócz
wymiaruspołecznegopowstaniaśląskie
stałysiętakże(oboknmitupiastowskiego”)
ważnymelementemhistorii,uzasadniają-
cymprawaPolskidoszerokorozumianego
Śląska.Prezentowanewksiążcetezymoż-
nauznaćzanpomost”międzynurtamitra-
dycyjnejimarksistowskiejhistoriografii,
aobecnywniejsposóbprzedstawieniazry-
wówzaprzykładnarracjiopowstaniach
jakonczynie”łączącymcelenarodowo-wy-
zwoleńczeinwalkizwyzyskiemklasowym
inarodowym”
.
Nasilającysięprocesstalinizmuspo-
wodowałtrwającykilkalatokresbrakuna-
ukowejrefleksjinadtematykąpowstańczą,
spowodowanynprzechodzeniemhistory-
kównapozycjemarksistowskie”
,awkon-
sekwencji
uproszczeniami,
wyrażający-
misięm.in.wmarginalizacjiproblematyki
37
