Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RudolfLaban(1879–1958)–wyznaczyłwhistoriitańcakolejnyprzełom,miałbowiemudział
wpowstaniupierwszegosystemukodyfikacjiruchowej.OpracowanaprzezLabanaijegouczniów
labanotacjatododziśniedoścignionyformatzapisuwszelkiegorodzajuruchu.Ruchludzkiego
ciałazostajerozłożonynaelementypodstawowe–przestrzenne,grawitacyjne,rytmiczne,jako-
ściowe.Labanproponujereferencyjnedlatancerzapojęciekinesfery–obrazująceskomplikowaną
organizacjęruchuczłowieka.Jesttowyobrażeniowasferapołączonychpunktówilinii,wktórej
poruszasięciałotancerza.
DokonaniaLabanawdziedziniebadaniajakościruchu,tańcanaturalistycznegoisystemów
kodyfikacyjnychmocnowpłynęłynakierunekzmianiposzukiwańwtańcumodernistycz-
nym,stającsięjednocześniejegopierwszym,spójnymkorpusemteoretycznym17.Laban–syn
węgierskiegooficera–niejakowbrewrodziniepoświęciłswojeżyciesztucetańca.Postudiach
wParyżuw1913wrazzgrupąstudentówprzybyłdoSzwajcarii,doAscony.Celemnadrzęd-
nymLabanabyłoprzywrócićnowoczesnemuczłowiekowiutraconejużdoświadczenieruchu.
Uważał,żeruchjestnieodłącznyodemocji,ajedynąmożliwościąpowrotudopierwotnego
doświadczeniaruchujestimprowizacja.nByćmożeideatańcaistniejetylkowtempieco-
dziennychwydarzeń,wtotalnejidynamicznejkoncepcjiaktualnegożycia,wmechanizmie
naszychwynalazków,aniewtańcunaszychciał”18–takieujęcietańca–reagującegopoprzez
technikępracyartystycznejnarzeczywistośćspołeczną–nasilisięwkolejnychlatachXXw.
Labaninteresowałsięm.in.stylemżyciamiejskiego,skonstatowałonniezdolnośćczłowieka
współczesnegodoporuszaniasię–ciałoprzytłoczonemiejskościąporównywałzciałemżoł-
nierzawokopach,któreprzezruchtylkoakumulujewsobiezmęczenie.Zastanawiałsięnad
możliwościąntańcażycianowoczesnego”,nadjegomiejscemistatusemwspołeczeństwie,
któredążyprzecieżdounicestwieniaintymnegocharakteruruchurozwijającegotechniczne,
niezwykłeśrodkiprzemieszczaniasię19.
LabanprzyczyniłsiędopopularyzacjitańcawśrodowiskachamatorskichwNiemczechiroz-
wojutzw.chórówruchowych,którezróżnymskutkiemzapisałysięwhistoriitańca,stającsięm.in.
formąreakcjipolitycznejgrupkomunistycznych,aletakżenarzędziempolitycznychmanifestacji
nacjonalistycznych.W1934objąłstanowiskodyrektoraDeutscheTanzbühne,instytucji,która
miałabyćodpowiedzialnazarozwójtańcawIIIRzeszy20.Byłtakżeinicjatoremtrzechkongresów
tańca(1927,1928,1930),którychgłównymcelembyłowzmocnieniepozycjitańcaitancerzanatle
innychdziedzinsztuki.KarieraLabanawNiemczechzakończyłasięwyjazdemzkraju,gdyJoseph
GoebbelsodrzuciłjegochoreografięwidowiskanaotwarcieXILetnichIgrzyskOlimpijskichwBer-
liniew1936.WWielkiejBrytanii,naemigracji,poświęciłsięnowemuzagadnieniu–ergonomii
pracyrobotnikówwfabrykach–orazotworzyłdodziśistniejącąszkołętańca.
17R.Laban,Teaestheticapproachtotheartofdancing,nL.A.M.G.”1959,nr22,cyt.za:I.Launay,Laban,
oul’expériencededanse,nRevueesthétique”1992,nr22,s.86.
18Ibidem,s.69.
19Ibidem,s.70–71.
20Chóryruchowebyłypopularnym,aleniejednorodnymestetyczniesposobempraktykowaniatańcanascenie
iwprzestrzeniachotwartych.Byłytozarównotzw.Bewegungschöre–efektypraktykiJaques-Dalcroze’aiLabana,
jakipopularneformygimnastyczne,rewiowe(słynnagrupaTillerGirls).Zafascynowanitymrodzajemgrupowej
ekspresjibylitakżefilozofowie(m.in.EmmanuelLevinasiWalterBenjamin).DasOrnamentderMasse(1927)
SiegfriedaKracaueratonajsłynniejszyesejanalizującytozjawisko.Filozofdostrzegałwtejmasowejpraktyce
swoistąodpowiedźnaindywidualizmnowoczesnegomiasta,dziękiktórejjednostkamożesięstaćczęściąkohe-
rentnej,jednolitejstruktury.AfirmatywnapostawaKracauerauległadiametralnejzmianiewokresienazizmu.
Więcejnatentematzob.R.Burt,AlienBodies.RepresentationsofModernity,(Race’andNationinEarlyModern
Dance,NewYork–London1998,s.84–101.
12
ZłoTyWiekruchu
