Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Głębokąkulturowąanalizętegodziełaijegopremieryprzedstawiłwlatach80.XXw.ka-
nadyjskibadaczModrisEksteins,doszukującsięwutworzesymbolicznejzapowiedziianalogii
dowydarzeńIwojnyświatowej
37
.Tenpremierowywieczórzakończyłpierwszy,najbardziej
nowatorskietapdziałalnościBaletówRosyjskich.Wchoreografiikolejnychspektaklipowracał
silniejszyrysneoklasyczny,cobyłosymptomempóźniejszegoumacnianiasiętegostylunasce-
nachcałejEuropy.SpośródchoreografówgrupywymienićtrzebaLeonidaMiasina,Bronisławę
Niżyńską,Serge’aLifaraiGeorge’aBalanchine’a.BaletyRosyjskiestałysiępierwowzoremno-
wegotypukompanii–międzynarodowej,reprezentacyjnejgrupyowyrazistymstyluiestetyce.
Dozespołunależelirównieżpolscytancerze,m.in.PiotrZajlich,LeonWójcikowski,Stanisław
Idzikowski,TadeuszSławiński.
W1920innysłynnymenedżerRolfdeMarépowołałdożyciaBaletySzwedzkiepodarty-
stycznądyrekcjąJeanaBörlina.Wciągunastępnychpięciulatpowstało25spektaklinaznaczo-
nychestetykąhybrydalną,łączącąbalet,pantomimę,music-hall,wolnytaniec,awwarstwie
scenograficznej–abstrakcjęikubizm.JednymznajsłynniejszychbaletówtegozespołujestStwo-
rzenieświata(1923)wchoreografiiBörlinaizescenografiąorazkostiumamiFernandaLégera.
Nawiązującydoniezwyklepopularnegowówczasrevuenègre,wykorzystującyzafascynowanie
egzotyką,spektakltendziśjestodczytywanyjakoprzejawkulturowegokolonializmu,voirra-
sizmu
38
.WzupełnieodmiennejestetyceutrzymanyjestinnyznanybaletRêlache(1924)–oparty
naformiekolażuiestetycedadaistycznej,zescenografiąFrancisaPicabiiimuzykąErikaSatiego,
wykorzystującytakżeprojekcjefilmowe.
RównieżwPolscepodjętazostałapróbazorganizowaniapodobnegozespołu.W1937po-
wołanoPolskiBaletReprezentacyjny,któregokierownikiemartystycznymzostałaBronisława
Niżyńska.Zespółmiałzazadanieprzedewszystkimpromowaćpolskątwórczośćbaletową,
aojegonielicznychsukcesachzdecydowałrysfolkloryzmu,tensamcowBaletachRosyjskich,
niemniejzpowodówgłównieorganizacyjnychorazoczywistychhistorycznychzespółnieprze-
trwałnamiędzynarodowejscenie39.
BaletyRosyjskiezaśzostałyostatecznierozwiązanepośmierciDiagilewaw1929.SergeLifar
przeszedłdoOperyParyskiej,azasprawąGeorge’aBalanchine’atoNowyJorkstałsiękolejnym
ośrodkiemrozwojubaletu.
WNiemczechruchyawangardowerozkwitłypoIwojnieświatowej,organizującsięwformie
grupartystycznych(DieBrücke,DerBlaueReiter)czyteżbadawczychośrodkówinterdyscypli-
narnych(Hellerau,Darmstadt,Bauhaus).Atmosferaartystycznasłużyłatakżeeksperymentom
wtańcu,którywpierwszymdwudziestoleciuXXw.znajdowałsiępodwpływemzarazemteorii
Labana,Jaques-Dalcroze’a,RudolfaSteinera40,jakiDuncan.
37M.Eksteins,Świętowiosny.WielkaWojnainarodzinynowegowieku,przeł.K.Rabińska,Poznań2014.
38PochodzącyzKongachoreografFaustinLinyekulawystawiłw2014podczasKongresuTańcawDüsseldorfie
pierwsząrekonstrukcjętegospektaklu,aledodającdoniejkomentarzobnażającyjegorasizmitaniąegzotykę.
39Zob.M.Komorowska,PolskibaletnamuzycznejscenieXXwieku,https:lltaniecpolska.pllkrytykalpolski-balet-na-
muzycznej-scenie-xx-wieku-miedzy-partytura-a-tancem-cz-1-okres-miedzywojennyl(dostęp:6.01.2020),orazI.Turska,
Krótkizaryshistoriitańcaibaletu,Kraków2010,s.268–271.Obieautorkiprzytaczająpozostałepróbypowołania
polskichzespołówbaletowych,któremiałydziałaćnamiędzynarodowąskalę,m.in.JanaCieplińskiego,Tacjanny
WysockiejiFeliksaParnella.
40GłoszonaprzezRudolfaSteineraantropozofiatometafizycznadoktrynaopartanagnoziechrześcijańskiej.Człon-
kowiewspólnotyzgromadzonejwokółSteinerapraktykowalitakżeproklamowanyprzezniegonowyrodzajsztu-
ki–eurytmię.Opierałasięonanapracyzciałemigestem,którejzasadymiałybyćjednakdostępneizrozumiałe
jedyniedlaczłonkówwspólnoty.Więcejnatentematzob.M.Leyko,Teatrwkrainieutopii…,s.160–202.
16
ZłoTyWiekruchu
