Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OkrągłystółitheRoundTable…
19
Wpowyższychzestawieniachkonkurujązesobąmetonimiczneinieme-
tonimicznesposobymówieniaokojarzonychzłóżkiemczynnościach,przy
czymwwypadkuczynnościseksualnychwgręwchodzidodatkowowłaściwa
europejskiejkulturzeeufemizacja.
Jeszczewiększeróżniceobserwujemywówczas,gdywzestawianychjęzy-
kachwystępujątakiesamemodelepojęciowe,jednakwykorzystywane(npod-
świetlane”)sąodmiennetypyrelacjimetonimicznychwobrębietychmodeli.
Naprzykładmodelpojęciowyczynnościskładasięmiędzyinnymiztakich
elementów,jakwykonawca,narzędzie,obiekt,typowemiejsce.Wmetoni-
miachangielskichczęściejniżwpolskichwykorzystujesięrelację:narzędzie
zawykonawcę4.
Thesaxhastheflutoday.
?Saksofonmadzisiajgrypę.
Thegunhehiredwantedfiftygrands.
?Wynajętyrewolwerchciał50baniek.
Weneedabettergloveatthirdbase.
?Potrzebujemylepszejrękawicynatrze-
ciejbazie.
Największeróżnicepojawiająsięwówczas,gdymetonimizacjaniema
charakterutypowego,gdywiążesięniezpowtarzalnymiramamiczyscena-
riuszami,leczzkonkretnymiwydarzeniami,konkretnyminiepowtarzalnymi
sytuacjami(jakwprzypadkupolskiegostyropianwznaczeniu4kombatant
Solidarności’).
Skądteróżnice?Skądte(przynajmniejczęściowe)podobieństwa?
Abyodpowiedziećnapytanieoprzyczynymiędzykulturowychpodo-
bieństwiróżnicwzakresiemetonimii,należałobysięzastanowićnadkilkoma
zagadnieniami.
Popierwsze,czyiwjakimstopniumodelepojęciowesąuniwersalne.Pyta-
nieouniwersalnośćmodelipojęciowychściślewiążesięzkwestiąpoziomów
ogólnościmodeli.Naprzykładistniejescenariuszzdarzenia,scenariuszpo-
siłku,scenariuszposiłkuspożywanegowdomu,scenariuszpopołudniowego
posiłkuspożywanegowdomuiscenariuszangielskiejteajakoposiłkuspoży-
wanegowgodzinachpopołudniowych.Różniąsięonepoziomemogólności,
arównocześniestopniemrozpowszechnienia.Metonimiannazwanapojuzana-
zwęposiłku”(Wehaveteaatfive;Whatarewehavingforteatoday?)wynika
zmodeluspecyficznegodlakulturybrytyjskiejimacharakteridiomatyczny
(polskie-dziśjużprzestarzałe-określenieherbatkaodnosisięniedopo-
siłku,leczdoimprezytowarzyskiej).Natomiastmetonimiancząstkowezda-
rzeniepoczątkowezacałezdarzeniezłożone”którawykorzystujescenariusz
obardzowysokimpoziomieogólności,jestbardzorozpowszechniona,choć
4
Przykładyza:Lakoff,Johnson:1980.
