Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Książkinietylkomojegożycia
15
Dziśtrudniejjużokarykatury;niemaichzkądczerpać,iniemadlakogoma-
lować,boiśmiesznych,iśmiejącychsięubyło;dziśHogartgdybyzMoskwy
doLizbonycałąolbrzymiąprzestrzeńucywilizowanegoświataprzeleciał
wiatronogąkibitką,orlopiórymwozemparowym,niezdybałbymożejednego
obrazkadlasiebie,awkrótceprzyszłeHogarty,lecącebalonemponadstarym
światem,chybapomiędzyptakami,lubherszlowskimszperającteleskopem,
międzygwiazdmieszkańcamiszukaćbędąprzedmiotówdorozśmieszają-
cychobrazów!..Sąidziśzapewnekarykatury;alewżyciudzisiejszemwięcej
wewnętrznemtrudnojewynaleść,ajeszczetrudniejołówkiemlubpędzlem
oddać;borysyogólnezlałysiępomałuwrodzajpodobieństwafamilijnego,
arysyszczególnerozprysłysięnatakrozmaiteodcienie,iżjeledwiepiórem
opisaćmożna.Atopiórodzisiejsze,pióroanatomiczne,jakzaczniewgłąb
sięwkopywać,niejedenobraz,którymiałbyćnapozórkomicznym,staniesię
wgłębitragicznym!15
Wprzytoczonychwmojejksiążceutworachczytelnicyznajdąwiele
figurHogarthowskichzwiązanychzedukacją,którychobliczaizachowa-
nianiestraciłynaaktualności,mimoupływuczasuizanikuśmieszności
wżyciudostrzeżonegoprzezDzierzkowskiego.
Poszukującymwdorobkupolskichmistrzówpiórapodobnejstrategii
kreowaniawzorcówliterackichiinspiracjidozabawysłowempoleciłbym
JanaLama-nauczyciela,satyryka,dziennikarzaipowieściopisarza.Współ-
pracującm.in.zeuSzczutkiem”,tworzyłnitoprzezwiska,niprzydomki
charakterystycznychbohaterówswychutworów16.Gogusie,Strachajłowie,
Orderowicze,anawetbatiarzy-tookreśleniamieszkańcówdawnejGalicji
iLodomerii,aszczególnieLwowaialegorycznychCapowic17.Lamposłu-
giwałsięwielemówiącymojegopoczuciuhumorupseudonimemMiko-
15
J.Dzierzkowski,Hogartowskieobrazy.Epizodzroku1831,[w:]tegoż,PowieściJóze-
faDzierzkowskiegowpierwszemzupełnemwydaniu,t.4,nakładidrukA.J.O.Rogosza,
Lwów1875,s.303-304.Wcytatachiwypisachzeźródełzachowałemoryginalną
pisownię.Wychodzębowiemzzałożenia,żeformawypowiedzi,szczególnieza-
wierającaelementyarchaiczneietniczne(gwarowe),jestjednymzczynników
komizmu.Uwspółcześnieniepisownitychtekstówi/lubdostosowaniedowspół-
czesnegostylu,wprawdzieułatwiłobylekturę,jednakpozbawiłobyjeunikalnej
„melodii”.
16
Zob.S.Lam(oprac.),PismaJanaLamawpięciutomach.Wydaniejubileuszowe1838-1938,
nakłademKsięgarniWydawniczejTrzaski,EvertaiMichalskiego,Warszawa1938;tenże,
PismaJanaLamanieobjętewydaniemjubileuszowym,nakłademKsięgarniWydawniczej
Trzaski,EvertaiMichalskiego,Warszawa1938.
17
Zob.J.Lam,DziełaJanaLama.WielkiświatCapowic-KoroniarzwGalicji,wKomisie
KsięgarniGubrynowiczaiSchmidta,Lwów1885.
