Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
UrszulaAugustyniak
styludworukrólewskiegoodideałuSarmatów:DZygmunttrzecitenpanuje,
zaktóregopanowanianicspokojnego,szczęśliwegowR[zeczy]p[ospoli]tej
sięniedzieje,radąmądrągardzi,dogłupiejsięprzywiązuje.Muzamisię
nieprzystojnemibawi,rycerskiegoludunieradwidzi[ś].Rzeczposp[olitą]
zaniedbywa,szewcom,sięakomoduje”
34
.DDworskiepraktyki”stałysięnie-
malokreśleniamitechnicznymidlafałszywych,Dwedleafektustosowanych
metoddziałaniastronnictwaregalistycznego”
35
.Takżewdalszychlatach
preferowałkrólZygmuntwśródswegootoczenialudzi,którychmentalność
krytyczniecharakteryzowalizwolennicyDstaropolskichobyczajów”:DZgoła
pisać,rachować,pochlebowaćtrzebasiępilnouczyć,botopłacidzisiejszego
czasu”36.Jeszczewczasie,gdystarykrólZygmuntleżałwagonii,funkcjo-
nowałynadworzestaremechanizmyprotekcyjne37.
MajestatRzeczypospolitej
WczasachpanowaniaWazówpojęcieDignitaszaczętocorazczęściej
przypisywaćRzeczypospolitej,czylisejmowi.Stopniowoupowszechniłosię
przekonanie,żewczasiebezkrólewiamajestatkrólaprzejmujeRzeczpospolita.
Stawianogonatomiastzdecydowaniewyżejniżregaliawpodstawowych
zakresachdziałaniaurzędukrólewskiego:stanowieniaprawa,sądownic-
twa(iuscapitale),wypowiadaniawojenizawieraniaprzymierzy,anawet
prawałaski:DBocokolwiekkrólowiemają,czyniąiczynićmogą,towszystko
interregnumma,czyniiczynićmoże(iniemalwięcejmusięzejdzieniżkrólom:
bokrólowienasibezRzeczypospolitejniemogąlegesferre,wojnypodnosić,
capitaliaiudiciasamisądzić,przymierzazawierać,iinnychwielerzeczyato
interregnum,tojestRPtemporeinterregni,towszystkobezkrólawswojej
mocyma”
38
.PośmierciZygmuntaIIIzmarłemuwładcywypominanoszereg
exorbitantes,któremogłybyćnaprawionedopieropojegozgonieiustąpieniu
34KronikaTaszyckich(koniecXVIw.),Kraków,BibliotekaJagiellońska,rkpssygn.1101,
k.20,cyt.za:S.Cynarski,StronnictwokrólewskiewdobierokoszuZebrzydowskiego(próba
charakterystyki),DMałopolskieStudiaHistoryczne”,8,1965,z.3/4(30/31),s.23.
35AGAD,AR,dz.V
,sygn.1866,J.CedrowskidoK.Radziwiłła7II1626r.zWarszawy.
Szerzejnatentematzob.U.Augustyniak,InformacjaipropagandawPolscezaZygmuntaIII,
Warszawa1981,s.24-26.
36AGAD,AR,dz.V
,sygn.15523,J.SycińskidoK.Radziwiłła15IX1620r.zGiełgużyna.
37InformacjeźródłoweoheterogenicznymskładzieotoczeniaZygmuntaIIIpotwierdzają
ustaleniaW
.Leitscha,DasLeben,t.3,5.DieVertrauten,s.1821-2113.
38AGAD,ZbiórBranickichzSuchej,nrkatalogowyJ.Czubka:S-38-M,DSkryptjakiś,pod
tytułemModusinterregnum,pokazałsiębełnaprzeszłemsejmiewWarszawie:ateninforma
konstytucyjej,którawsobiemadwadzieściaidwieleges,koncypowanyjest,alemiędzyniemi
zdasięwielebyćprawuiwolnościelekcyjejprzeciwnych”,lex13.
